Sự an toàn mà con người tự ảo tưởng dành cho mình, đôi khi dễ dàng tan vỡ một cách thần kỳ không lường được. Mấy ngày qua, toàn xã hội Việt Nam dao động vì các case nhiễm nCoV mới tại Đà Nẵng. Trong số các người bạn giàu có của tôi – và cả bình dân nữa, họ đã cố gắng mua được giá vé máy bay rẻ mạt để bay ra Đà Nẵng du lịch, và rồi phải vất vả tháo chạy khỏi vùng đất dịch bệnh một cách bất ngờ. Họ cứ nghĩ mình được an toàn ở trong một quốc gia được mệnh danh là top đầu phòng chống đại dịch coronavirus hiệu quả. Họ chủ quan và phớt lờ mối nguy hiểm đang treo lơ lửng trên đầu. Họ quên khuấy mất rằng, vì đồng tiền, sẽ luôn có các cơ hội cho dịch bệnh quay trở lại bằng bất cứ hình thức nào. Vì đồng tiền, chỉ một nhóm người sẽ làm hại đồng bào, anh chị em của mình, và cả dân tộc này, bằng cách đưa lậu người qua biên giới. Và cũng bì đồng tiền, sự chủ quan, lơ là và mất cảnh giác dễ xảy ra lắm. Tiền mở ra cơ hội cho tiêu dùng, giao lưu mua bán và hưởng thụ.

Lại có các chuyên gia “dân chủ” bắt đầu nâng quan điểm chính trị và chế tạo ra nhiều thuyết âm mưu của việc đưa người Trung Quốc lậu qua biên giới nhằm lây lan dịch bệnh tấn công Việt Nam. Thực ra, nếu xét trên góc độ so sánh vị trí của Đà Nẵng, thì sẽ thấy thành phố này là địa điểm du lịch nổi tiếng của miền Trung, là nơi giao lưu thương mại của vùng này, lại cũng là chốn đầu tư và xây dựng của nhiều người nước ngoài, trong đó có người Trung Quốc. Có lẽ là, những người Trung Quốc cố vượt biên lậu qua Việt Nam và đến đây, chủ yếu là vì họ có vợ, người tình, người cùng làm ăn, đã đầu tư qua tay người Việt ở đây rất nhiều. Họ cố đến xứ Việt này, chủ yếu cũng là vì lý do trú thân, an toàn (vì VN không xảy ra đại dịch, lại có hệ thống y tế tốt, dễ sống, tránh được làn sóng lây nhiễm thứ hai trên toàn cầu), chứ không vì du lịch hay lý do chính trị nào đâu. Họ chỉ là một trong những ví dụ về người tị nạn khí hậu/thảm họa tự nhiên trong tương lai gần. Họ là minh họa rõ rệt nhất về nguy cơ biên giới sụp đổ khi các dòng người chạy tị nạn đổ qua miền đất tưởng là an toàn bằng bất cứ giá nào. Thế rồi, họ chi tiền cho người Việt và chính người Việt – vì món tiền nhỏ mấy chục triệu – mà bán đi sinh mạng của mình, cùng với anh chị em đồng bào trong cùng một đất nước. Vì TIỀN, Việt Nam tưởng là nơi an toàn, mà thực ra chẳng còn an toàn nữa đâu.

Trong khủng hoảng dịch bệnh và thảm họa khí hậu, chẳng nơi nào là an toàn cả. Chúng ta cứ ảo tưởng về điều đó, nhưng sẽ đến thời điểm nếu chúng ta là nạn nhân, thì chúng ta sẽ hiểu sự khốn cùng là như thế nào. Vì vậy, đừng chủ quan, đừng sai lệch trong suy nghĩ, đừng bỏ qua bất cứ thực tế nào – để nhận định rõ tình hình. Việc Đà Nẵng bị lây nhiễm đầu tiên là vì Đà Nẵng nằm ở dải miền Trung nhỏ hẹp, dễ vượt qua biên giới, lại không bị chú ý về khía cạnh an ninh như Hà Nội (thủ đô) hoặc Sài Gòn (thủ phủ kinh tế). Vị thế du lịch và thương mại của Đà Nẵng cũng giống như Singapore, Hong Kong… những nơi đang diễn ra làn sóng lây nhiễm mới – chẳng có gì khác cả. Và sau Đà Nẵng – giờ đây đã bị nhiễm bệnh dịch – xác suất lớn sẽ là Sài Gòn và Hà Nội, sau khi nhà cầm quyền cho 80.000 khách du lịch di tản khỏi nơi đây.

Qua thời gian, sự cảnh giác, đề phòng của con người sẽ bị mất đi vì mệt mỏi, vì cám dỗ, vì thói quen, và vì tâm lý đám đông. Sự cảnh giác ấy còn không có chỗ khi con người kiêu ngạo, tham lam và nghĩ rằng mình có khả năng vượt qua mối đe dọa – dù họ chưa có kinh nghiệm và không lường được mức độ phải trả giá.

Một ví dụ rất rõ chính là dân Mỹ. Tôi nghĩ rằng, một trong những nguyên nhân chính khiến tỷ lệ lây nhiễm và tử vong của Hoa Kỳ cao chót vót và đứng đầu thế giới, là vì họ kiêu ngạo và quá tự tin vào nền y học của mình. Họ cứ nghĩ trình độ y khoa của mình có thể đẩy lui đại dịch và ít bị tổn hại nhân mạng. Sau khi đối đầu với căn bệnh, họ lại bị thói quen tự do hưởng thụ, tự do sung sướng, tự do làm ăn, tự do tiêu thụ, dằn vặt và cám dỗ. Thế rồi, điều gì đến đã đến. Mấy ngày hôm nay, tôi cũng nghe thấy báo chí và đám người phò Mỹ đang hy vọng về vaccine chống Covid-19 của hãng Moderna đang được thử nghiệm giai đoạn 3. Tôi chắc chắn rằng, thế nào khi tin này thành công và được tung ra, thì bọn họ sẽ lại ca ngợi vang trời như từng làm với Remdesivir (Gilead). Nhưng đây mới là sự ngu dốt và kiêu ngạo đỉnh cao mới. Chủng coronavirus này là một chủng dễ đột biến như tắc kè. Nó có khả năng thay đổi gai (thụ thể) xâm nhập vào tế bào con người một cách cơ động và linh hoạt, từ phổi cho đến cơ tim, gan, thận, đường tiêu hóa. Chính một loại vaccine mới ra đời sẽ trở thành cơ hội cho sự chủ quan, kiêu ngạo mới xuất hiện. Dân Mỹ sẽ đi tiêm vaccine, nghĩ rằng mình được thành quả công nghệ hàng đầu thế giới bảo vệ, phớt lờ trước các nguy cơ, và lại lao đầu vào làm ăn, sản xuất, tiêu thụ, mua sắm, ăn chơi, du lịch… cho đến khi một biến chủng mới của coronavirus xuất hiện và lây nhiễm nhanh chóng – như đã từng xảy ra cho các trung tâm thương mại toàn cầu như Tokyo, Seoul, Bắc Kinh, Hong Kong, Singapore, Rome, Madrid, London, New York, Sydney, Đà Nẵng… Đấy mới là đợt dịch bệnh thứ hai đáng sợ nhất.

Không có cái ngu nào giống cái ngu nào. Loài homo sapiens này chưa thấy quan tài thì chưa đổ lệ. Tuy chuyên về khí hậu, nhưng tôi thấy mình nên viết đôi dòng quay trở lại tình hình dịch bệnh để cảnh cáo mọi người – dù thấy rằng mình đã viết đủ để cảnh cáo, cũng như những gì tôi viết trước đây về đại dịch đều hoàn toàn đúng cả. Đừng lơ là, đừng chủ quan. Đã hết giai đoạn ăn sung mặc sướng và hưởng thụ hết mình rồi. Chúng ta đã đang bước vào kỷ nguyên của khủng hoảng khí hậu với rất nhiều nguy cơ và rủi ro đang chờ ở phía trước. Điều quan trọng chính là phải thay đổi ngay lập tức nếp sống và quan điểm sống của mình. Tôi buồn cười khi có nhiều người lo sợ những làn sóng mới của đại dịch nếu xảy ra sẽ làm cho người dân chết đói, chết khát. Thật ngu dốt. Đó là vì họ cứ bám vào hệ thống kinh tế này, cùng với việc làm, siêu thị, điện thoại di động, nhà hàng, máy bay, xe hơi… nên mới nghĩ như thế. Còn nếu đã trở nên độc lập, dám đứng trên đôi chân của mình, dám nghĩ khác, dám làm khác, dám sống khác, thì hẳn đã tự tin và yêu đời hơn nhiều. Hãy nhớ rằng, thứ quan trọng không phải là TIỀN, mà là THỰC PHẨM SẠCH, NƯỚC SẠCH, KHÔNG KHÍ SẠCH, và HẠNH PHÚC THẬT. Thực ra, những thứ đó đã có sẵn từ trước khi TIỀN TỆ và LÒNG THAM ra đời.