Có 4 nguyên tắc mà các chính phủ cần chuẩn bị cho một đại dịch có thể xảy ra trong tương lai:

Nguyên tắc số 1: Cần phải cách li và phong tỏa người dân để tránh dịch lan ra, giữ cho xác suất lây nhiễm R0 luôn dưới 1.0.

Nguyên tắc số 2: Cần phải giữ cho nền kinh tế luôn tồn tại, ít nhất ở mức cung ứng đủ các điều kiện căn bản nhất giúp quốc gia sống sót (gạo, đường, muối, nước sạch, không khí sạch, quần áo đủ ấm, các thực phẩm và thuốc chữa trị triệu chứng khác…)

Nguyên tắc số 3: Cần phải giữ cho tỷ lệ lây nhiễm dịch bệnh đừng gây quá tải sức chịu đựng của hệ thống y tế và bệnh viện tại mỗi địa phương.

Nguyên tắc số 4: Đó là sự đùm bọc tương thân tương ái giữa người dân với nhau. Không có điều đó, người dân dễ hoảng loạn, “đạp nhau” để kiếm đường thoát cho riêng mình hay gia đình mình.

Chúng ta nhớ câu chuyện trong thảm hoạ sóng thần ở Nhật, câu chuyện làm cả thế giới nghiêng mình ngưỡng mộ? Đó là chuyện cậu thiếu niên lùi lại để đứng chót hết trong số những người dân bị nạn xếp hàng chờ lãnh thực phẩm cứu trợ. Cậu nói tôi còn trẻ, khoẻ, nên tôi phải để những người lớn tuổi, phụ nữ và trẻ em được ưu tiên cứu đói trước!

Cái đó là “văn hoá” của từng cá nhân, từng cộng đồng, từng quốc gia, nó giúp nguời ra cùng nhau vượt qua hoạn nạn. Không có điều đó, thì chỉ nội việc hoảng loạn đạp nhau thôi cũng đủ chết hết cả nút rồi!

Mà chiều sâu nhất của văn hoá lại là Tâm Linh, là Tôn Giáo. Những khi cộng đồng gặp hiểm nạn hoạ tai thế này, vai trò của các tôn giáo là rất quan trọng.

Mong sao các nhà cầm quyền nhận ra sự đóng góp rất cần thiết của các tôn giáo trong những lúc thế này. Và mong sao chính các tôn giáo cũng nhận ra sứ mạng của mình.

Cả 4 nguyên tắc này cần phải được luân chuyển và điều tiết hài hòa, sao cho quốc gia có thể chống chịu và vượt qua được giai đoạn căng thẳng và khủng khiếp nhất của đại dịch.

Đây là những điều rất cụ thể mà tôi khuyên dành cho các bậc lãnh đạo quốc gia. Đừng ham mê ngoại tệ nữa. Đừng mơ màng là sẽ có thể tiếp tục tăng trưởng kinh tế, làm giàu, bán bất động sản, xây dựng trung tâm tài chính… nữa. Đây đã là lúc cần phải nghĩ căn bản và thực thi bảo vệ những gì còn có thể được.

CoronaVirus và một số dòng bệnh dịch khác – cũng như cuộc khủng hoảng biến đổi khí hậu – sẽ làm thay đổi toàn bộ cách sống, sinh hoạt và nền kinh tế của toàn cầu. Biết đủ là có thể dừng lại được. Bể khổ mênh mông, quay đầu là thấy bờ. Đừng đánh đổi những thứ phù vân lấy sức khỏe và mạng sống của người dân, lẫn vận mệnh của cả quốc gia.

Đây cũng là một cơ hội tốt để Việt Nam thay đổi chính sách và con đường tồn tại.