Thật không hiểu nổi khi người ta trao nhiều giải Oscar 2024 danh giá cho bộ phim OPPENHEIMER (đạo diễn Christopher Nolan) về chủ đề vũ khí hạt nhân, nhưng ít ai hiểu và nhận thức được rằng, lượng nhiệt đang bị giữ lại trên toàn cầu bởi lượng khí nhà kính do nền công nghiệp và tăng trưởng kinh tế của loài người thải ra tương đương với việc kích nổ hơn 850.000 quả bom nguyên tử – loại đã được thả xuống thành phố Hiroshima (Nhật Bản) vào năm 1945 – trong mỗi ngày, suốt 365 ngày/năm. Nếu tính trong mỗi giây, thì con số này là hơn 9 quả bom nguyên tử Hiroshima.

Việc tính toán lượng nhiệt đang tích tụ lại trong bầu khí quyển hành tinh Trái Đất do hiệu ứng nhà kính bằng đơn vị của số bom nguyên tử thả xuống Hiroshima trong mỗi giây (viết tắt là HpS – Hiroshima bomb per second) rất đơn giản và phụ thuộc vào một đơn vị đo lường, gọi là Trạng thái Mất cân bằng Năng lượng Trái đất (Earth Energy Imbalance – EEI). Đơn vị này mô tả sự chênh lệch giữa tổng lượng bức xạ nhiệt từ Mặt Trời đến bề mặt hành tinh và tổng lượng bức xạ nhiệt có thể phản chiếu ngược lại vào không gian vũ trụ dưới tất cả các hình thức, từ đó chúng ta có thể biết được lượng nhiệt mà Trái Đất đang giữ lại trong bầu khí quyển và các bề mặt địa hình khác. EEI được thể hiện bằng đơn vị Watts trên mét vuông bề mặt hành tinh (W/m²). Như Tiến sĩ James Hansen (Cựu Giám đốc của Goddard – NASA) đã viết trên Twitter vào tháng 12/2022, “sự mất cân bằng năng lượng của Trái đất là cách chẩn đoán tốt nhất về xu hướng của nền khí hậu hành tinh.”

Tiến sĩ Hansen đã trình bày một biểu đồ về EEI bao gồm dữ liệu gần đây nhất cho đến tháng 8/2022 (hiện được cập nhật đến tháng 11/2022). Trong đó, ông tham khảo giá trị trung bình của EEI trong 36 tháng từ tháng 9 năm 2019 đến tháng 8 năm 2022, là 1,22 W/m². Điều đó tương đương với việc thả 8,9 đếb 9,91 quả bom nguyên tử mỗi giây, loại đã được thả xuống Hiroshima vào năm 1945.

Thậm chí nếu tính toán HpS dựa trên dữ liệu EEI do NASA công bố cho khoảng thời gian 12 tháng hàng năm, trong khoảng thời gian từ tháng 3 năm 2021 đến tháng 2 năm 2022, thì có đến 13,3 quả bom nguyên tử loại Hiroshima được thả mỗi giây trên toàn cầu. Cứ cho rằng khoảng 90% EEI được hấp thụ bởi các đại dương, thì điều này có nghĩa là khoảng 12 HpS đang làm ấm lên các đại dương trong mỗi giây.

Nếu xem xét sâu hơn vào các biểu đồ trong bài How Many Hiroshima Bombs per Second?, thì thật đáng kinh ngạc khi thấy rằng đơn vị EEI đã tăng từ khoảng 3 HpS vào năm 2003 lên khoảng 10 HpS ngày nay. EEI đã tăng hơn gấp ba lần trong 20 năm qua. Điều đó có nghĩa là lượng nhiệt bị hấp thụ bởi khí nhà kính trên hành tinh này đang tăng lên gấp 3 lần, tạo ra gấp 3 lần lượng nhiệt đang làm tan chảy băng ở các vùng Cực, hâm nóng gấp 3 lần các đại dương, kích hoạt gấp 3 lần những cơn bão siêu tích điện, và đẩy mạnh các đợt sóng nhiệt sốc nóng hạn hán thiêu rụi mọi lục địa gấp 3 lần. Hành tinh này đang nóng lên với tốc độ gấp 3 lần sau 2 thập kỷ, và dường như tốc độ đó sẽ càng tăng cao hơn khi có các yếu tố sụp đổ khí hậu và sinh quyển khác góp vào.

Chẳng có số liệu hay cách so sánh nào khác thực sự nhấn mạnh được tốc độ thay đổi đang diễn ra trên hành tinh của chúng ta, và gây ấn tượng được bộ não nhỏ bé kiêu ngạo và dốt nát của loài homo sapiens, cho bằng việc dùng mấy trái bom nguyên tử đã từng được ném xuống trong lịch sử tàn khốc của chủng loài này để minh họa. Ít người hiểu được các đường cong mô tả mật độ của khí nhà kính trong bầu khí quyển đang bị bẻ ngược lên cao chót vót trên đỉnh đồ thị. Ít người lưu tâm rằng các khối băng ở hai cực đang co lại nhanh chóng. Ít người biết cách so sánh và nhận ra sự gia tăng đến chóng mặt của nền nhiệt độ trung bình toàn cầu so với đường cơ sở trước cuộc cách mạng công nghiệp từ năm 1850-1900. Ít người sống ở Siberia hay Amazon để chứng kiến những vết sẹo bỏng trải dài trên khắp vùng lãnh nguyên hoặc các cánh rừng nhiệt đới này. Ít người ý thức về các chủng loài và môi trường sống tự nhiên đang biến mất theo cấp số nhân.

Nhưng con số HpS và cách so sánh như thế này là thứ rõ ràng và chân thực nhất để giúp mỗi người trong chúng ta hiểu được mối đe dọa và tầm mức khủng khiếp của vấn đề. Tất cả loài người đều đã nhìn thấy hình ảnh của vụ nổ nguyên tử tại Hiroshima và Nagasaki, cũng như trong những vụ thử hạt nhân khác. Sức nóng lan tỏa nhiệt của chúng là vô cùng kinh khủng. Thậm chí một vụ nổ cũng có thể gây ra thiệt hại lớn cho một thành phố. Chưa hết, nếu tính rộng ra thì chúng ta hiện đang châm ngòi cho 9,91 quả bom nguyên tử – loại đã thả xuống Hiroshima – nổ tung mỗi giây, gần 36.000 quả mỗi giờ, hơn 850.000 quả mỗi ngày. Con người đã “làm nóng” hành tinh – ngôi nhà duy nhất được biết là có sự sống trong vũ trụ bao la – với lượng nhiệt tỏa ra từ tương đương 935.000.000 (935 triệu) quả bom hạt nhân ném xuống Hiroshima trong ba năm qua (2020-2023).

Chúng ta thậm chí còn có thể tính nhiều hơn nữa bằng cách lùi lại mốc thời gian trong quá khứ. Nếu xem xét mức HpS trung bình trong 20 năm qua (giai đoạn từ tháng 9 năm 2002 đến tháng 8 năm 2022), thì hóa ra mức trung bình dài hạn là khoảng 6,74 HpS trên toàn cầu và khoảng 6,1 HpS ở các đại dương. Đây là con số tối thiểu mà giới truyền thông chính thống nên đưa tin và đặt lên trang đầu của mọi tờ báo, thay vì các trò giải trí và scandal bá láp của giới xì lép và chính trị gia. Nếu cộng tất cả lượng HpS trong 20 năm đó lại, thì chúng ta đang đối mặt với sức nóng tương đương 4.250.000.000 (4,25 tỷ) quả bom hạt nhân nổ ở Hiroshima, trong đó khoảng 3,8 tỷ quả bom đã được thả xuống các đại dương đều đặn qua thời gian, khiến các rạn san hô chết trắng, nhiều loài sinh vật biển đang dần biến mất ở Đại Tây Dương và Thái Bình Dương, và tạo ra một cuộc đua di cư về hai cực hiện đang diễn ra âm thầm nhưng mãnh liệt của các loài dưới đáy biển.

Loài người đang tự rót bom nguyên tử lên đầu mình, lên đầu con cháu mình, đời đời kiếp kiếp một cách “tự nhiên” trong vô thức, cho đến khi tất cả đều chạm đến điểm tới hạn và tới số của chủng loài. Tất cả chỉ vì thói quen tiêu thụ và sính tăng trưởng kinh tế, để mà kèn cựa và cạnh tranh lẫn nhau, giẫm đạp lẫn nhau để được gọi là “đế quốc”, “cường quốc”, “quốc gia phát triển”. và khi mọi căng thẳng dồn nén như cọng rơm cuối cùng chất lên lưng con lạc đà, chúng tôi dự đoán là họ sẽ kích hoạt một cuộc chiến tranh hạt nhân thực sự khi không còn chịu nổi nhau nữa, trước khi thiên nhiên làm chuyện phải làm. Hành tinh của chúng ta đang bốc cháy và ngọn lửa ấy ngày càng nóng hơn.

Sao Thủy (Mercury) là hành tinh gần Mặt trời nhất. Khi Sao Thủy nóng lên, nhiệt độ trung bình trên bề mặt hành tinh này là 167 độ C. Nhưng nó lại không có bầu khí quyển để giữ nhiệt. Đó là lý do tại sao hành tinh thứ hai, Sao Kim (Venus), lại nóng nhất trong Thái Dương Hệ, với nhiệt độ trung bình trên bề mặt là 464 độ C. Do bầu khí quyển dày hơn nhiều so với Trái Đất và chứa nhiều carbon dioxide, Sao Kim đã giữ lại nhiều nhiệt lượng từ bức xạ Mặt Trời để đun nóng chính nó. Sao Kim có thể đã từng có các đại dương lỏng. Nhưng sau đó, hiệu ứng nhà kính lan rộng diễn ra, giữ lại một lượng nhiệt thực sự khổng lồ khiến tất cả lượng nước đó đã bay hơi hoàn toàn, biến cả hành tinh Sao Kim trở thành một cái nồi hấp, càng nóng hơn nữa.

Một nguyên nhân quan trọng khiến sự sống còn tồn tại được là vì hành tinh của chúng ta chuyển động quanh một khu vực tối ưu cho sinh vật sống, gọi là điều kiện Goldilocks – cách Mặt trời một khoảng vừa phải để không quá nóng và không quá xa Mặt Trời để không quá lạnh. Một phần nhiệt bên trong lòng của Trái Đất còn truyền đến lớp vỏ lạnh nơi chúng ta đang sống. Điều đó khiến chúng ta phải phụ thuộc vào một nguồn nhiệt khác – là Mặt Trời.

Khi ánh sáng và bức xạ nhiệt của Mặt Trời chiếu vào Trái Đất, một phần bị hấp thụ ở bề mặt và một phần bị phản xạ trở lại không gian. Chúng ta thấy một phần năng lượng do Mặt trời phát ra vì Mặt trời nóng và các vật thể nóng hơn phát ra bức xạ ở phần nhìn thấy được của phổ điện từ. Vì Trái Đất mát hơn Mặt Trời nhiều nên bức xạ của hành tinh này phát ra dưới dạng sóng vô hình, ở bước sóng hồng ngoại dài. Phần lớn khối năng lượng này thoát ra ngoài không gian – nhưng không phải tất cả. Một số loại khí trong khí quyển của chúng ta có khả năng hấp thụ năng lượng rất hiệu quả ở bước sóng mà Trái Đất phát ra. Những khí nhà kính này xuất hiện một cách tự nhiên trong bầu khí quyển Trái đất và giữ cho hành tinh đủ ấm để sinh vật có thể sinh sống được. Đó là một điều kiện Goldilocks thứ hai.

Mọi sự sống trên hành tinh Trái Đất đều dựa vào sự cân bằng tối ưu này giữa nguồn năng lượng đi vào và nguồn năng lượng đi ra. Và con người là chủng loài duy nhất trong lịch sử địa chất và tiến hóa đã xô đổ trật tự này vì thói tham lam và ích kỷ nhỏ nhen của họ.

Chúng ta đã bơm vào trong bầu khí quyển Trái Đất thêm một lượng khí carbon dioxide khoảng 50%, đồng thời bổ sung một lượng đáng kể khí methane và nitrous oxide. Và điều này đang gây mất cân bằng vùng Goldilocks giữ cho tất cả được sống bền vững. Sự mất cân bằng năng lượng này tương đương với việc giữ lại khoảng 380 zettajoules nhiệt bổ sung từ năm 1971–2020 (giai đoạn từ năm 1971 đến nay chiếm khoảng 60% tổng lượng khí thải trong lịch sử phát thải của loài homo sapiens).

Một zettajoule bằng 1.000.000.000.000.000.000.000 joules – một con số rất lớn khó mà tưởng tượng nổi bởi đầu óc nhỏ bé của chúng ta!

Little Boy, quả bom hạt nhân đã phá hủy thành phố Hiroshima, chỉ tạo ra một nhiệt lượng ước tính khoảng 15.000.000.000.000 joules. Điều này có nghĩa là ảnh hưởng của lượng phát thải khí nhà kính mà nhân loại tạo ra trong giai đoạn 50 năm, từ năm 1971 đến năm 2020 gấp khoảng 25 tỷ lần năng lượng do quả bom hạt nhân ở Hiroshima tỏa ra khi phát nổ.

Nếu ai đã xem bộ phim của Christopher Nolan về thời điểm chế tạo quả bom nguyên tử đầu tiên trong dự án Manhattan rồi thì sẽ nhớ rằng, đã có lúc Gs. Julius Robert Oppenheimer (1904-1967) và các cộng sự của ông lo sợ rằng việc thử nghiệm trái bom nguyên tử đầu tiên ở sa mạc Los Alamos (bang New Mexico, Mỹ) sẽ tạo ra một phản ứng hạt nhân cộng hưởng lan truyền trong bầu khí quyển và mặt đất, nhấn chìm và tàn phá cả hành tinh Trái Đất này.

Dĩ nhiên, điều đó đã không xảy ra. Nhưng Oppenheimer không ngờ rằng nỗi sợ ấy đã biến thành sự thật khi nhờ vũ khí hạt nhân và nhiều yếu tố quyền lực khác, các nền kinh tế tư bản đế quốc tại Mỹ và phương Tây đã thúc đẩy một hệ thống bóc lột sức lao động, bòn rút của cải, kích thích sản xuất và tiêu dùng với tốc độ khủng khiếp trên toàn cầu, từ đó kích hoạt hiệu ứng nhà kính từ khí thải và ô nhiễm môi trường, đẩy cả hành tinh Trái Đất đến bờ vực sụp đổ khí hậu, hệ sinh thái và cuộc đại tuyệt chủng lần thứ 6 – với tốc độ của 850.000 QUẢ BOM NGUYÊN TỬ HIROSHIMA TRONG MỖI NGÀY VÀ CÒN TĂNG THÊM NỮA!

Để giải thích sâu hơn nữa cho hàm ý trên của Hành tinh Titanic, chúng tôi viện dẫn lý thuyết kinh tế về “Nghịch Lý Jevons” (the Jevons Paradox hay còn gọi là “Cú hích Jevons”) của nhà kinh tế và logic học người Anh William Stanley Jevons (1835-1882). Khi đưa ra lý thuyết này, William Stanley Jevons là một quan chức quý tộc sống ở thời đại đỉnh cao của cuộc Cách mạng Công nghiệp cuối thế kỷ 19 – giai đoạn mà giờ đây chúng ta hay đọc thấy khi đưa ra bất cứ con số so sánh đối chiếu nào về tình trạng tăng nền nhiệt trung bình toàn cầu giữa hiện tại và quá khứ của nền văn minh loài người. Chuyện của lý thuyết “Nghịch lý Jevons” ra đời là như thế này: ông này được giao nhiệm vụ tìm hiểu xem người ta sẽ còn lại bao nhiêu than đá trong kho để tiếp tục chạy động cơ hơi nước trong một khoảng thời gian nhất định, và rồi ông còn tò mò tìm hiểu thêm xem, liệu việc chế tạo và cải thiện động cơ hơi nước trở nên hiệu quả hơn có giúp tiết kiệm số than này và xài lâu hơn so với trước đây hay không. Jevons đã viết một cuốn sách vào năm 1856, mang tựa đề “Câu hỏi về Than đá” (The Coal Question). Cuốn sách rất nhàm chán và khô khan, nhưng trong đó có đưa ra một phát hiện rất đáng lưu ý, rằng người ta càng chế tạo ra động cơ hơi nước hiệu quả hơn thì càng sử dụng nhiều than hơn, chả tiết kiệm được so với trước đây mà còn tiêu tốn một lượng than đá nhiều hơn nữa.

Với công nghệ mới, nhiên liệu càng được sử dụng nhiều hơn để thực thi nhiều tác vụ sản xuất và dịch vụ hơn. Thế rồi người ta đã thêm vào nhiều loại nhiên liệu khác nhau trong danh sách sản xuất công nghiệp, từ gỗ đến than đá, sau đó là bổ sung thêm dầu và khí đốt, nhưng sản lượng tiêu thụ than đá và củi gỗ vẫn tăng lên còn hơn cả trước đây nữa. Xu hướng này vẫn đúng ở thời điểm hiện tại, khi chúng ta bổ sung thêm năng lượng hạt nhân, hydro, mọi thứ nhiên liệu sẵn có, nhưng không có loại nhiên liệu nào trước đây bị loại bỏ ra khỏi quá trình sinh hoạt và sản xuất cả. Rồi đứng trước cuộc khủng hoảng khí hậu, chúng ta còn chế tạo thêm công nghệ để thu lấy năng lượng từ gió và mặt trời, nhưng các thứ nhiên liệu được sử dụng trước đây vẫn cứ tăng giá thành và được dùng không ngưng nghỉ. Bất cứ nguồn năng lượng nào được tìm thấy, chúng ta đều châm nó vào để duy trì ngọn lửa cháy liên tục của kinh tế và tăng trưởng. Đó là lý do tại sao chúng ta thậm chí còn chưa bắt đầu giải quyết tình trạng Nóng Lên Toàn Cầu, và chắc chắn sẽ không bao giờ làm được điều đó đâu. Nền văn minh của loài người được xây dựng dựa trên năng lượng. Và càng có nhiều, chúng ta sẽ càng sử dụng nhiều hơn, chứ không hề giảm bớt.

Tham vọng đó cũng giống như phản ứng hạt nhân của một nguyên tố có kết cấu nguyên tử không bền vững như Uranium, luôn sẵn sàng tự thân phá tan trạng thái ban đầu để bành trướng và kích hoạt một dây chuyền liên tục tỏa ra thứ năng lượng gây ra sự tàn phá từ trong lõi, với các chu kỳ bán rã kéo dài hàng trăm đến hàng triệu năm. Những gì đang xảy ra nơi tâm địa của con người cũng giống như điều mà Oppenheimer lo sợ. Và dĩ nhiên, chuyện đó hiện đang xảy ra ở một chiều kích khác của vấn đề bành trướng quyền lực, nhưng giống hệt về mặt năng lượng bùng nổ.

Ai đã học vật lý rồi thì sẽ hiểu rằng, khi vật chất xung quanh chúng ta nóng lên, các nguyên tử và electron cấu thành vật chất đó sẽ dao động nhanh hơn, chạy loạn lên và cuối cùng, vật chất đó không thể giữ được hình dạng như cũ nữa, ví dụ như giữa thép nguội với thép nóng chảy, giữa nước mát và nước sôi. Xã hội loài người cũng thế. Nguồn năng lượng sẵn có gần như rẻ mạt và miễn phí từ than đá – dầu mỏ – khí đốt khi được hoạt hóa (từ dạng rắn – lỏng sang dạng khí bay hơi) cũng đang kích hoạt sự náo loạn trong các hoạt động sống của loài homo sapiens. Chỉ cách đây 1 thế kỷ, để di chuyển từ lục địa này sang lục địa khác, một người có thể phải mất từ 1 – 6 tháng để đến được nơi mình muốn (bằng thuyền buồm – tàu hơi nước). Nhưng giờ đây, chúng ta đã có thể bay từ Việt Nam qua Mỹ trong vòng chưa đến 24 giờ chẳng hạn. Khi nhịp sống của con người gia tăng tốc độ, thì các nguyên tử vật chất cũng được thúc đẩy dao động nhanh hơn, xăng dầu từ dạng lỏng được chuyển hóa thành khí thải carbonic trên diện rộng và hàng loạt, đẩy cả hệ sinh thái của hành tinh này tiến đến các trạng thái mới một cách không ngờ đến, gây sụp đổ kết cấu cũ và chuyển vào một thế giới hoàn toàn mới. Cái này là nguyên nhân dẫn đến cái kia, như các con cờ domino đổ sập lên nhau, kéo theo các chuỗi phản ứng dây chuyền liên tục để tái lập sự cân bằng mới. Và biểu hiện của các cuộc ăn chơi, du lịch, áp phe làm ăn, vay mượn, đầu tư… hiện nay cũng giống hệt biểu hiện của các nguyên tử và hạt hạ nguyên tử khi chúng không còn giữ được trạng thái bền vững nữa. Thế rồi, khi ngày hôm nay và trong quá khứ trước đây chừng vài thập kỷ, có những người dư dả tiền của dễ dàng tung tăng bay nhảy trên các chuyến bay du lịch đi khắp các xó xỉnh thú vị trên hành tinh này, thì chỉ chừng 10 đến 20 năm nữa thôi, cũng sẽ có hàng tỷ người phải rời bỏ quê hương, di cư chạy loạn về hai cực chỉ vì một lý do đơn giản là mảnh đất quê hương của họ không còn có thể sống nổi nữa vì các điều kiện khắc nghiệt – được tạo ra từ khói máy bay và trò ăn chơi bá láp của những kẻ dư tiền trong quá khứ. Nhưng đấy là cái giá phải trả cho lẽ công bằng của Karma – Nghiệp Nhân Quả, vì Tự Nhiên không biết phân biệt người giàu kẻ nghèo trong cuộc thanh trừng cuối cùng. Và dĩ nhiên, một cách hợp lý, để tiêu diệt được tầng lớp thượng đỉnh elites thì chỉ có cách giết sạch đám dân đen nghèo kiết bên dưới đang còng lưng phục vụ cho các ông chủ. Tiến trình theo trật tự tự nhiên là như vậy, giống như thiên nhiên đang khiến các chủng loài cấp thấp trong hệ sinh thái biến mất – tuyệt chủng, từ côn trùng, san hô – loài nhuyễn thể, động vật lưỡng cư, cho đến chim chóc, cá biển, thú rừng, để mà có thể tiêu diệt loài động vật cấp cao nhất đứng trên đỉnh chuỗi thức ăn là con người.

Giống như các nguyên tử Uranium sẽ tan rã và định hình thành một nguyên tố mới sau mỗi chu kỳ bán rã, hành tinh này cũng sẽ thay đổi hoàn toàn như vậy. Từ một hành tinh chứa đầy sự sống trong vòng vũ trụ khả kiến cho đến thời điểm hiện tại của kính thiên văn James Webb, Trái Đất sẽ bước vào chu kỳ đại tuyệt chủng lần nữa, xóa đi gần như tất cả mọi sự sống ở trên đó trong một thời gian ngắn nữa chỉ vì lòng tham của một chủng loài, được trao cho vũ khí của trí thông minh tuyệt đỉnh, nhưng lại không thể kìm nén nổi ảo tưởng và sự kiêu ngạo của mình. Rốt cuộc, trí thông minh đã làm điều ngược lại, biến “người tinh khôn” trở nên u tối và không có được tầm nhìn xa hơn các vật chất tiện nghi xung quanh cuộc sống của mình. Bị ám ảnh mù quáng bởi khái niệm tăng trưởng và thu lợi nhuận bằng mọi giá, nền văn minh con người không hề nhận ra số phận chấm dứt và tự hủy của mình như một hạt nhân nguyên tử phóng xạ. Nó tìm mọi cách để tiêu xài thứ nó không có và phải vay mượn, khai thác bóc lột nguồn tài nguyên có giới hạn và sẽ vĩnh viễn mất đi, liên tục kích động và lan truyền bản năng đó đến các lớp người và hàng thế hệ cạnh tranh nhau điên cuồng trong cơn lốc tiền tệ – tiêu thụ – tàn phá, tạo ra các làn sóng bức xạ chết người tiêu diệt gần hết các chủng loài khác trên hành tinh này, và cuối cùng dẫn đến cuộc đại tàn sát lẫn nhau để tìm đường sống trong một thế giới đang chuyển về trạng thái chết hoàn toàn. Chúng ta mục ruỗng, tan rã, biến mất, chính xác y như cách một nguyên tử phóng xạ phân rã. Mỗi hành vi du lịch thả ga, tiêu xài quá trớn, ăn uống thừa mứa, xả rác và xả thải vô tư của một con homo sapiens đều góp vào châm ngòi cho một quả bomb Hiroshima phát nổ – trong số 850.000 vụ nổ Hiroshima mỗi ngày đời trôi qua!

Theo các bạn, điều gì là quan trọng nhất? Có phải là sự sống hay không? Nếu không có sự sống, ta chẳng là gì cả, ngoài một vật vô tri giác, vô thưởng vô phạt. Nếu bạn biết rằng mình không thể sống được quá 1 tháng nữa, thì một chiếc xe hơi đời mới, một căn biệt thự hoành tráng, một chuyến du lịch mút mùa đi trời Tây, một đống vàng hoặc tài khoản ngân hàng đầy ắp tiền, có còn giúp bạn vui được chăng? Nếu bạn biết rằng bằng cấp và trình độ học hành thực ra chỉ đang đẩy bạn tiếp tay cho một hệ thống vô nhân tính mà ở điểm cuối đó, ai cũng sẽ chết vô nghĩa, thì bạn có còn muốn học nữa hay không? Nếu bạn biết rằng, đứa con mà bạn hết lòng chăm sóc, dạy dỗ và yêu thương, cung cấp đủ đầy mọi điều kiện sinh hoạt, với nhiều ước mơ ấp ủ cho tương lai của nó, sẽ nằm trong lớp thế hệ phải đối mặt với sự sụp đổ của sự sống trên toàn hành tinh này, thì điều đó có xứng đáng để tiếp tục như cũ hay không? Sự sống cần tinh thần đối diện với sự thật và minh triết. Thiếu một tầm nhìn sáng suốt toàn diện và không thiên kiến, sự sống không tồn tại được đâu. Bạn có thể đặt niềm tin vào Chúa, Phật, hay bất cứ Thần Thánh nào, sẽ cứu rỗi cuộc đời và sinh mạng của bạn, nhưng nếu tất cả những điều đó không bắt nguồn từ SỰ SỐNG và SỰ THẬT, thì xem ra bạn đang đi lầm đường và trở nên mê tín dị đoan, dừng lại ở cấp tầm thường như một con vật biết tu hành để giúp nó sống và tồn tại qua ngày.

“NỀN KINH TẾ NGÀY NAY TÁC ĐỘNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG CỦA CHÚNG TA GIỐNG NHƯ CÁCH MỘT BÀN CHÂN CỠ SỐ 12 TÁC ĐỘNG ĐẾN MỘT CHIẾC GIÀY CỠ SỐ 10 – KHIẾN CHIẾC GIÀY BỊ GIÃN RA TRONG KHI XIẾT CHẶT BÀN CHÂN MỘT CÁCH ĐAU ĐỚN” – Herman Edward Daly (1938-2022)

Chắc các bạn còn nhớ bài phân tích chuyên sâu này của Hành tinh Titanic: CHUYÊN GIA KINH TẾ HÀNG ĐẦU CHO BIẾT CHÚNG TA KHÔNG THỂ TRÁNH KHỎI TAN VỠ KHÍ HẬU NẾU KHÔNG GIẢM TỐC ĐỘ TĂNG TRƯỞNG

Nói chung, đó là cách để ví von một chủng loài đang xài quá hớp, xài sang và phí phạm đến nỗi, giống như một tế bào ung thư cố gắng bành trướng và tiêu thụ quá tải nguồn năng lượng mà cơ thể có khả năng cung cấp cho nó, khiến cơ thể đang nuôi tế bào ung thư nhanh chóng sụp đổ và chết. Cái đó gọi là xài đột biến thì chết đột biến, giống hệt hệ thống kinh tế duy tăng trưởng tham lam của loài người đang bành trướng đột biến và phản ứng nóng lên toàn cầu của hành tinh đang được đẩy đến tình trạng đột biến khí hậu. Cái tế bào ung thư đó không hề nghĩ đến tương lai, đến những tế bào con của nó. Nó cũng chẳng nghĩ đến cho chính bản thân nó, rằng một ngày nào đó khi toàn cơ thể sụp đổ, nó cũng chẳng tồn tại được.

Nhưng không phải cả thế giới này đều xài sang cả đâu. Theo chúng tôi, vẫn còn ít nhất từ 50-60% dân số thế giới đang sống trong cảnh đói nghèo, thiếu hụt điều kiện căn bản để sống một cuộc sống tạm gọi là an toàn. 30-35% số dân số kia thì được gọi là trung lưu, đã no đủ và đang tìm cách tiến lên nấc “giàu sụ”. Chỉ có khoảng 10-5%, hoặc thậm chí chỉ 1% dân số, là cực kỳ giàu, thuộc hàng top, chi phối hệ thống kinh tế – chính trị, huy động mọi nguồn lực, từ vật chất đến tinh thần, để quyến rũ, chèo kéo, và thậm chí là ép buộc, nhóm số đông còn lại phải tuân theo cuộc chơi của họ.

Nhóm 1-5% này là nguyên nhân chính – ở cấp độ tế bào ung thư “cụ” – đã bám rễ sâu trên toàn cơ thể, đã chui vào và gây viêm nhiễm mọi ngóc ngách của hệ thống, và đang di căn với tốc độ của hàm số mũ dẫn đến sự sụp đổ của hành tinh này. Đây là các tế bào ung thư không thể chữa trị được, đã đến giai đoạn cuối cùng của bệnh hoạn và sa lầy vào tình trạng tuyệt vọng. Vì vậy, chúng tôi khi phân tích rõ điều đó, thì muốn các bạn hiểu rằng, số phận của các bạn, của con cháu các bạn, được quyết định từ những người nào và tổ chức nào. Hãy nhận ra bạn và các thế hệ mai sau đang phục vụ cho một hệ thống như thế nào, và sẽ chết vì lý do gì. Đừng tưởng lầm rằng, Google, Facebook, Tesla, Coca-Cola, IBM, BMW, Louis Vuitton, Hermes, Tiger, Microsoft, Nike, Apple, Amazon, Samsung, Toyota, McDonald’s, Sony, Netflix, Zara, Channel, Ebay, Huawei, Xiaomi, Vinfast, Bamboo Airlines… đang phục vụ bạn. Chúng chỉ là những công cụ để bòn rút quá mức nguồn tài nguyên từ thiên nhiên, tận dụng sức lao động giá rẻ từ các quốc gia nghèo, rồi sau đó cung cấp lại cho con người ở đẳng cấp phù hợp để thu vén lợi nhuận. Chúng xé nát hệ sinh thái cũ của tự nhiên, sau đó thiết lập hệ sinh thái nhân tạo cho các ông chủ của chúng. Chúng đẩy con người tự nguyện gia nhập guồng máy làm việc – kiếm tiền – tiêu thụ – chết. Đằng sau chúng là những thể chế tài chính hùng mạnh, kiểu như Wall Street, FED, Thượng Hải, Tokyo, Morgan Stanley, Goldman Sachs, Sumitomo Mitsui, Mizuho, BNP Paribas, Citigroup… Rồi đây, khi thấy đã không còn lợi dụng và cám dỗ dân chúng được nữa (vì nhiều lý do, ví dụ như bất công giàu nghèo, khủng hoảng kinh tế, lạm phát, sụp đổ hệ sinh thái…), chúng sẽ tiến tới sử dụng các công cụ mới như là AI, robot, siêu máy tính lượng tử… để đào thải lớp dân đen đã từng phục vụ ngoan ngoãn bấy lâu nay khi còn ở trong thời an toàn và thịnh vượng. Cú hích Jevons vẫn đang diễn ra, ngày càng tinh vi và không còn biết đến giới hạn của đạo đức và lòng thương xót. Người ta đã sẵn sàng vơ vét đến giây cuối cùng trên chiếc đồng hồ báo hiệu Ngày Tận Thế (Doomsday Clock). Niềm hy vọng đang được tạo ra một cách giả dối, một khi chúng ta còn nhìn thấy một hệ thống cũ, với các thói quen cũ và cung cách khai thác – bóc lột – tiêu dùng như cũ.

Các chứng cứ cho thấy việc phát triển và khai thác năng lượng ngày càng nhiều cho công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, công nghiệp tự động hóa… đang được đẩy nhanh trên toàn cầu để backup cho bước tiếp theo của giới chủ tư bản. Một ngày nào đó rất sớm thôi, khi nền khí hậu sụp đổ, đẩy hàng tỷ người không có điều kiện chống chịu vào chỗ chết, việc ứng dụng tự động hóa sẽ được đưa vào sử dụng trên diện rộng, bao gồm cả robot chiến đấu và các khẩu súng tự tìm mục tiêu và tự diệt được lắp đặt ở biên giới những quốc gia phát triển để ngăn chặn nạn xâm nhập của dân di cư. Ở thời điểm đó, người ta sẽ thấy thế giới được phân chia ra thành hai đẳng cấp/giai cấp xã hội rất khác biệt: người được sống và kẻ bị vứt đi để chết. Lúc ấy, chẳng còn chủ nghĩa tư bản hay cộng sản nữa đâu mà đấu tranh giai cấp, vì ở đó, chỉ có quyền được sống hay số phận bị thải bỏ.

Những phân tích kịch bản trên về viễn cảnh bi đát của thế giới chỉ sau 20 năm nữa thôi của Hành tinh Titanic không phải là chuyện đùa đâu. Nó đã được nhắc đến trong nhiều bộ phim của Hollywood, ví dụ như “The Hunger Games”, “Star Wars”, “The Matrix”, “Divergent”, “V for Vendetta”, “In Time”… Thật lạ lùng thay, khi phần lớn các bạn trẻ và lứa tuổi trung niên ngày hôm nay đã xem các bộ phim mang tính dự báo viễn cảnh này rồi, nhưng lại từ chối nhận ra điều đó sắp xảy đến trong hiện tại và tương lai gần, ngay trong thực tế ở trước mắt bạn về các bất công đang ngày càng mở rộng. Họ vẫn tiếp tục say mê lao vào cuộc đua và mù quáng để bị dẫn dắt trong các mê trận của tiền tệ và tiêu dùng.

Chúng tôi – Hành tinh Titanic – thực sự tin rằng loài người không nên được sinh ra để phải sống như thế này và tiến đến điểm kết thúc bi đát không thể tránh được. Chúng ta nên được tạo ra để sống trong các cộng đồng thân thiện yêu thương, với môi trường thiên nhiên hài hòa xung quanh đủ chu cấp lương thực cho chúng ta hàng ngày dùng đủ mà không phải tranh giành đổ máu. Cuộc sống của chúng ta nên là những chuỗi ngày học biết mục đích sống ở đời này, các giá trị tinh thần để vươn đến tầm cao mới của một nền văn minh tình thương, chứ không phải lún sâu vào vòng nô lệ lẩn quẩn của làm việc ngày đêm – kiếm tiền & tích trữ – mua sắm & hưởng thụ – rồi chết. Giờ đây, không chỉ chúng ta sẽ thiếu vàng, bạc, kim cương hay đô-la, mà còn thiếu cả những thứ mà tổ tiên của chúng ta từng dư đầy, là nước sạch, không khí sạch, thực phẩm sạch, và quan trọng nhất là tình người. Cuộc khủng hoảng đang đến trên hành tinh này thật ra chỉ là phản ánh chân thực của những gì đang xảy ra bên trong đời sống con người, nơi tâm địa và hành vi của họ, và nơi các hạt nguyên tử có gắn kết chặt chẽ đến nhịp sống của loài homo sapiens. Chúng ta ở đây trên Trái Đất này chỉ trong một thời gian ngắn thoáng qua, rồi sau đó chúng ta đi đến thế giới của tinh thần. Thế giới tinh thần đó thực tế hơn hầu hết những gì chúng ta nhận ra được. Nó là tất cả những gì đang thể hiện ra trong thế giới thực tại này. Phần lớn cơ thể chúng ta là nước. Để giữ sức khỏe, bạn cần uống nước tinh khiết. Nước là thiêng liêng, không khí là thiêng liêng. DNA của chúng ta được tạo ra từ DNA giống như cái cây, cây thở vào những gì chúng ta thở ra, chúng ta thở vào những gì cây thở ra. Chúng ta có chung số phận với các loài cây. Tất cả chúng ta đều đến từ Đất, và khi đất, nước và bầu khí quyển của nó bị hư hỏng thì tức là chúng ta đã hư hỏng rồi.

Chúng tôi tin rằng, trong cuộc khủng hoảng khí hậu này, lúc tối hậu nhất mà hiện nay chưa xảy đến thời điểm này đâu, thì đây sẽ là lần đầu tiên trong lịch sử chủng loài người, tất cả chúng ta có thể nhận ra vị thế quan trọng hay vô nghĩa của bản thân mình. Chúng ta sẽ nhận ra những khác biệt tranh cãi bấy lâu nay giữa các biên giới quốc gia, nền văn hóa, tôn giáo, chủng tộc, ý thức hệ chính trị, quan niệm kinh tế, trình độ giáo dục… thật ra không là gì cả trước số phận tan vỡ và hủy diệt chung. Điều đó cho thấy con người không hề quan trọng trong vũ trụ này. Vị thế duy nhất của chúng ta là nên cùng nhau chia sẻ một danh tính chung của những vị khách lữ hành, đang sống và có nhiệm vụ hy sinh chăm sóc chiếc tàu du hành vũ trụ Trái Đất duy nhất, cũng như khám phá ra mục đích tối hậu trên chuyến hành trình dài bất tận nhưng luôn đưa đến một ý nghĩa nào đó về phẩm giá và niềm tin của con người. Nhiệm vụ của chúng ta là học hỏi và lớn lên, chứ không phải hành xử như những con vật chỉ có bản năng tranh giành và xâu xé lẫn nhau qua chiến tranh, thù hằn và bóc lột.

Julius Robert Oppenheimer hay William Stanley Jevons chỉ là những nhân chứng lịch sử đã chứng kiến điều phải đến trong cuộc đua thị phi của loài người. Chỉ mong sao, mỗi người trên hành tinh này có được khả năng nhận thức và quan sát thấy hậu quả trong mỗi hành vi và quyết định nhỏ nhất của mình, để không phải hối tiếc khi tiếp tay cho một hệ thống sẽ đưa tất cả chuyển sang các bước ngoặt mới mà người ta sẽ không thể quay trở lại như cũ nữa, như Niels Bohr (1885-1962) được cho là đã nói thế này trong bộ phim:

“Anh phải nói với các chính trị gia rằng ‘đây không phải đơn thuần là một thứ vũ khí mới, mà là một thế giới mới’.”

Vâng, đó là một thế giới mới, sau mỗi ngày của một lượng nhiệt tỏa ra từ 850.000 quả bom Hiroshima được kích nổ. Đó cũng là một thế giới hoàn toàn khác biệt so với 100.000 năm mà loài người được sống yên lành trong suốt thời gian tiến hóa nên chi loài vượn Homo Stupido Consumericus hiện đại. Chúng ta, cùng với tất cả các chủng loài khác trên hành tinh này, đang hướng tới điểm chung cuộc bi thảm. Hãy tử tế. Sống rộng lượng. Hãy có tinh thần phục vụ. Trong cuộc khủng hoảng khí hậu, sụp đổ hệ sinh thái, đại tuyệt chủng lần thứ sáu, CHỈ CÓ TÌNH YÊU LÀ Ở LẠI.