TỊ NẠN KHÍ HẬU
“Hầu hết hoạt động của Liên Hiệp Quốc vẫn chú trọng đến nhiệm vụ ngăn chặn và chấm dứt các mâu thuẫn bất đồng, nhưng mối nguy hiểm đẩy toàn thể loài người và hành tinh của...
Lọc theo mục lục
“Hầu hết hoạt động của Liên Hiệp Quốc vẫn chú trọng đến nhiệm vụ ngăn chặn và chấm dứt các mâu thuẫn bất đồng, nhưng mối nguy hiểm đẩy toàn thể loài người và hành tinh của...
Đó là dự báo về mức tăng dân số trên toàn cầu vào năm 2040. Chúng ta cứ thử tưởng tượng sẽ phải nuôi ăn thêm 2 tỷ người nữa trong khi hiện nay, vẫn có đến 800 triệu người khắp thế...
Khi bạn trông thấy một cây cổ thụ bị uốn cong hoặc xoắn lại với nhau ở miền Nam bang Colorado (Mỹ), thì đó có thể không phải là một đặc tính kỳ dị của tự nhiên, mà là một Cây Cầu...
Tương lai của Biến đổi Khí hậu đang được thể hiện rõ ràng ở ngay tại nước Mỹ rộng lớn với tất cả các hình thái khí hậu cực đoan nhất đã xảy ra trong năm 2017 cho đến nay. Từ cuối...
Áp thấp nhiệt đới Agaton đã đi vào biển Đông và chính thức được nâng cấp lên thành bão số 1 mang tên Bolaven theo thang đo cấp bão của Việt Nam (gió cấp 8 – 75km/g). Tuy...
Từ năm 2007, một báo cáo (Global Outlook for Ice & Snow) do hơn 70 chuyên gia hàng đầu về khí hậu của Chương trình Môi trường thuộc Liên Hiệp Quốc (UNEP) đã có dòng cảnh báo:...
Áp thấp nhiệt đới Agaton (tên của cơn bão khi đi vào Philippines) đang tấn công tỉnh Palawan của Philippines với sức gió 55km/g, gây mưa to và lốc. Trung tâm Cảnh báo Bão Liên hợp...
Trong ngày đầu năm mới 2018, Đức Giáo hoàng Francis của Giáo hội Công giáo đã công bố bản kế hoạch với 20 điểm thúc giục và kêu gọi hành động hỗ trợ những người dân di cư và tỵ...
Trong đêm giao thừa ngày 31/12/2017, Hội đồng Quốc gia về Quản lý và Hạn chế Nguy cơ Thảm họa Quốc gia (National Disaster Risk Reduction and Management Council -NDRRMC) của...
Từ năm 1987, Ủy ban Thế giới về Môi trường và Phát triển của Liên Hợp Quốc đã đề nghị soạn thảo một hiến chương mới nêu bật những nguyên tắc nền tảng để phát triển bền vững. Đến...
“Hầu hết hoạt động của Liên Hiệp Quốc vẫn chú trọng đến nhiệm vụ ngăn chặn và chấm dứt các mâu thuẫn bất đồng, nhưng mối nguy hiểm đẩy toàn thể loài người và hành tinh của chúng ta vào chiến tranh và hận thù đang có chiều hướng đi kèm với cuộc khủng hoảng khí hậu và hiện tượng nhiệt độ toàn cầu nóng lên … Trong các thập niên sắp tới, những thay đổi về môi trường, biến động do các cơn đại hạn hán, và những vùng duyên hải bị chìm sâu dưới nước sẽ là nguyên nhân gây ra xung đột và chiến tranh” (Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki Moon, 1/3/2007). Trong quá khứ, 2/3 các cuộc chiến tranh đều bắt nguồn từ những mâu thuẫn xảy ra xung quanh việc tranh giành nguồn tài nguyên thiên nhiên và khủng hoảng khí hậu. Điều gì đã xảy ra, đang xảy ra và sẽ kết thúc nếu loài người không thể vượt qua cơn cám dỗ lần cuối này ?
Từ những nghiên cứu lịch sử về các giai đoạn thay đổi nhiệt độ của thời kỳ “Tiểu băng hà” (the Little Ice Age, từ năm 1400 – 1900 sau Công Nguyên), giới khoa học Mỹ, Anh, Hong Kong và Trung Quốc đã đưa ra những mối tương quan đáng chú ý giữa thay đổi khí hậu và chiến tranh. David Zhang – Giáo sư tiểu ban địa lý tại Đại học Hong Kong đã công bố trong một cuộc phỏng vấn: “Khi những thay đổi về hệ sinh thái và khí hậu như thế diễn ra, con người có khuynh hướng di chuyển sang một nơi khác. Những cuộc di dân khổng lồ thường dẫn đến chiến tranh, tương tự như ở thế kỷ 13, khi người Mông Cổ bị hạn hán và họ đã tiến đánh Trung Hoa Đại lục. Hoặc như trường hợp của người Mãn Châu đã di chuyển vào Trung Nguyên vào thế kỷ 17 vì vùng Đông Bắc Á trải qua những cơn lạnh bất thường”.
Còn nhớ vào tháng 8/2008, hầu hết các tờ báo lớn trên thế giới đều giật tít: Darfur – Cuộc chiến đầu tiên vì khủng hoảng khí hậu? Thật vậy, nguồn gốc thực sự cho những xung đột ở Darfur chính là các cơn hạn bà chằng gây ra nạn đói triền miên vào giữa thập niên 1980, biến các nông dân và trại chủ chăn nuôi gia súc ở Sudan và vùng Mũi sừng Châu Phi (còn được gọi là Bán đảo Somali) thành những kẻ đấu tranh vì nguồn nước và đất đai cho đến tận bây giờ. Tất cả đều dự đoán: “Những kẻ chuẩn bị giết chóc, cưỡng hiếp và cướp phá trong tương lai sẽ nằm trong thành phần xã hội mà cuộc sống truyền thống của họ bị cơn khủng hoảng khí hậu đè nén. Có khả năng trong tương lai gần, hiện tượng biến đổi khí hậu sẽ gây ra những cuộc chiến như ở Darfur”. David Rothkopf – Học giả tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế đã thẳng thừng nhận xét: “Chúng ta không còn trong giai đoạn hậu chiến tranh lạnh nữa. Chúng ta đang đứng trước một giai đoạn hoàn toàn mới. Tôi muốn nói rằng chúng ta đã bước vào đầu kỷ nguyên của chiến tranh khí hậu”.
Không chỉ giới chính trị và lãnh đạo mà những bộ máy chiến tranh và quân sự tầm cỡ thế giới cũng đang lo sợ. Tháng 10/2003, một nghiên cứu mật mang tên “Bối cảnh khí hậu thay đổi nhanh chóng và chỉ báo của vấn đề này đối với nền an ninh Hoa Kỳ” của Lầu Năm Góc bị rò rỉ ra ngoài, trong đó cho thấy Bộ Quốc phòng Mỹ đã khuyên Nhà Trắng cẩn trọng như thế nào về cuộc khủng hoảng khí hậu sắp tới. Không như những nhà khoa học môi trường đang kêu gào cảnh báo, tác giả của những nghiên cứu này – Peter Schwartz (một cố vấn thuộc CIA) và Doug Randall (thuộc Mạng kinh doanh toàn cầu California) – là những chuyên viên phân tích quân sự thâm thúy. Họ lạnh lùng tuyên bố: “Mục đích của nghiên cứu này là để tưởng tượng những thứ không thể nghĩ ra được – to imagine the unthinkable”. Qua loạt phỏng vấn với những khoa học gia hàng đầu trong lĩnh vực biến đổi khí hậu, những điểm chính trong nghiên cứu này ít nhất cho thấy khí hậu thay đổi có thể làm cho nhiều thành phố lớn của Châu Âu sẽ chìm dưới mực nước biển, Anh quốc sẽ trở thành một Siberia vào năm 2020, Bangladesh không còn là chỗ để mà ở, và các cơn đại hạn hán đe dọa ổ bánh mì của Châu Mỹ.
Ngay từ năm 1998, gần 300 triệu người (tức 1/20 dân số thế giới) đã phải rời bỏ nơi trú ngụ của mình trong một tuần, một tháng, hay mãi mãi do hậu quả của thiên tai. Đây là con số kỷ lục trong lịch sử loài người. Ngay từ lúc đó, báo cáo của Trung tâm Phân tích Chiến lược thuộc Hải quân Hoa Kỳ (CNA) đã tiết lộ: “Tình trạng căng thẳng sẽ xuất hiện một khi dòng di dân từ Châu Phi và Trung Đông – bị tác động bởi biến đổi khí hậu – sẽ gây sức ép thêm về kinh tế và xã hội cho các quốc gia ở Châu Âu. Một số đồng minh thân cận nhất của người Mỹ có thể bị bối rối vì cần phải bảo vệ biên giới của riêng họ. Những mối quan tâm nội bộ như thế có thể sẽ làm cho sự gắn kết quốc tế trở nên khó khăn, khiến giai đoạn chuẩn bị đối phó không còn ý nghĩa nữa … Châu Âu sẽ rất quan tâm đến đường biên giới của mình. Đây là một hiểm họa tiềm tàng làm gãy đổ mối quan hệ của chúng ta
[người Mỹ]với các đồng minh Châu Âu”. Nay thì chỉ trong vòng hai năm (2016-2017), 5,1 triệu người Syria tràn qua biên giới Hy Lạp và Đông Âu vì chiến tranh tôn giáo và sắc tộc cũng đã đủ để Châu Âu lo lắng, nước Anh ngay lập tức rút khỏi Liên minh EU, Donald Trump thì đóng cửa biên giới nước Mỹ với hầu hết các quốc gia ở Trung Đông, và mối quan hệ giữa Trump và Merkel cũng không ngọt ngào gì mấy. Chúng ta cũng đâu biết rằng theo UNHCR, chỉ riêng trong năm 2017, đã có đến 65 triệu người bị buộc phải rời khỏi căn nhà của họ – con số lớn nhất kể từ Đệ Nhị Thế Chiến. Nhưng con số này còn chưa bao gồm cả những người bị mất tất cả nhà cửa, ruộng vườn, kế sinh nhai và đất đai vì thảm họa khí hậu. Đó là vì bản Hiệp ước 1951 về Người tị nạn và Nghị định thư 1967 sau đó để bảo vệ quyền lợi người tị nạn không bao gồm khái niệm tị nạn vì thảm họa khí hậu.
Trong khi đó, nguồn lương thực thực phẩm, nước sạch và những dòng di dân – hậu quả của Biến đổi Khí hậu – chắc chắn sẽ đe dọa đến nền an ninh toàn cầu, gây ra xung đột và những cuộc chiến. Kinh nghiệm trong quá khứ đã cho thấy rất rõ điều đó, khi mà những làn sóng người chạy tị nạn Myanmar ở Thái Lan, Nicaragua ở Honduras, Palestine ở Lebanon, hay Somali ở Cộng hòa Congo và Macedonia, luôn là nguyên nhân gây ra các cuộc nội chiến nhỏ. Một nghiên cứu được công bố vào cuối tháng 12/2017 trên tạp chí khoa học hàng đầu thế giới Science cho biết số lượng đơn xin nhập cư Châu Âu từ các quốc gia “có nền nhiệt độ nóng hơn mức bình thường” đang ngày càng gia tăng trong vòng 15 năm qua. Hai tác giả của nghiên cứu này – Ts. Anouch Missirian và Ts. Wolfram Schlenker – đã xem xét mẫu biến thiên khí hậu từ năm 2000 đến năm 2014 ở những quốc gia là nơi nguyên quán của các đơn xin nhập cư này, và khám phá ra rằng cú sốc về khí hậu lên ngành nông nghiệp ở 103 quốc gia trên toàn cầu có ảnh hưởng trực tiếp đến làn sóng di cư và tị nạn.
Trong vòng 5 năm qua, chính sách kinh tế và ngoại giao của người Mỹ cũng có những chuyển biến quá rõ ràng: chủ động đi từ đồng đô la – vàng (gắn với vàng, lấy vàng làm tiêu chí) trở thành đồng đô la – dầu mỏ (gắn với dầu, lấy dầu mỏ làm tiêu chí) để thao túng giá dầu. Chắc chắn Hoa Kỳ đang có những chính sách và chiến lược nhằm kiểm soát tình hình và đóng cửa chính mình trước các bất ổn trong tương lai gần, khi mà người Nga gần đây đang tăng cường lực lượng phòng không ngoài khơi xứ Scotland và Na Uy, Trung Quốc đẩy mạnh tầm ảnh hưởng lên lục địa Châu Phi, vùng Đông Á và Đông Nam Á, Nhật Bản đành phải ký một số thỏa ước khai thác dầu khí ở biển Nhật Bản, nhưng đang tranh thủ trang bị vũ khí cao cấp cho hệ thống quốc phòng. Mọi sự thật quá rõ ràng đến không thể hơn trong lời phát biểu của Ngoại trưởng Anh Margaret Beckett trước đây: “Những xung đột về tài nguyên là không mới. Nhưng trong bối cảnh biến đổi khí hậu, người ta có thêm nhiều động cơ để tranh thủ mối hiểm họa”. Còn nhà phê bình xã hội James Howard Kunstler thì nhận xét: “Một cuộc thi thố về quân sự có liên quan đến dầu mỏ có thể bùng lên bất cứ lúc nào từ khu vực Trung Đông đến vùng Đông Nam Á. Những khối đá căng thẳng đang ngày càng được dồn lên cao và có khả năng sụp đổ một cách bi thảm. Tôi có thể thấy trong ánh mắt lạ lùng của những vị lãnh đạo cấp cao sự suy tính cho một cuộc chiến”.
Tuy nhiên, trái ngược với các dự đoán bi thảm về tình hình xã hội và chính trị, thì chiến lược của thế giới kinh doanh cũng chuyển đổi theo chiều hướng thích nghi với khí hậu chỉ để kiếm được nhiều tiền hơn. Những tập đoàn lớn đang lên các kế hoạch thơ mộng: “Hỡi tất cả những khách hàng yêu dấu, làm thế nào chúng tôi có thể bán cho các vị nước sạch, không khí trong lành, và một chỗ khô ráo để mà ngồi ?”. Những dự báo kinh tế từ tận năm 2008 đã cho thấy những thương hiệu lớn đang đính kèm màu xanh lá cây vào sản phẩm của họ. Trong khi đó, phần lớn các quốc gia nghèo và đang phát triển – trong đó có Việt Nam, thì vẫn ngây thơ tin vào kế hoạch trồng cây thu tiền đền bù carbon của Ngân hàng Thế giới (WB), và cùng lúc đó, cũng đốt lên các lò nhiệt điện than để thắp sáng bóng đèn của họ trong bầu không khí bị vấy bẩn CO2. Việt Nam sẽ còn được những gì, nếu mực nước biển dâng cao 3 mét vào đầu thế kỷ sau, 25 triệu người phải rời bỏ vùng đồng bằng màu mỡ phía Nam, các khu resort ven biển miền Trung và Nam Trung Bộ bị nhấn chìm dưới đáy biển, và 1/3 diện tích thủ phủ kinh tế Saigon – chủ yếu ở quận 2 và khu vực quận 7 (Phú Mỹ Hưng) bị ngập nặng do thuộc vùng trũng so với mực nước biển? Ngay cả người giàu cũng sẽ rơi lệ trong trường hợp đó, nói chi đến kẻ nghèo.
Vậy mời các bạn đọc lại câu nói nổi tiếng của Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Donald Rumsfeld: “Có những điều đã được biết. Có những thứ chúng ta biết rằng chúng ta biết. Và chúng ta cũng biết có những thứ chúng ta chưa hề biết”.
– Bài viết có trích dẫn các nguồn tư liệu sau:
1. Báo cáo của CNA về An ninh Quốc gia Hoa Kỳ trước các mối đe dọa do Biến đổi Khí hậu:
2. Nghiên cứu khoa học về số đơn xin nhập cư Châu Âu tương ứng với mức thay đổi nền nhiệt độ trên Tạp chí Science:
3. Báo cáo từ Lầu Năm Góc về An ninh của Hoa Kỳ trong bối cảnh biến đổi khí hậu gia tăng bất ngờ:
Phần chia sẻ ý kiến