NỀN VĂN MINH CON NGƯỜI KHÔNG ĐƯỢC CHUẨN BỊ ĐỂ SỐNG SÓT QUA KHỦNG HOẢNG KHÍ HẬU
“Điều tồi tệ nhất có thể xảy ra là gì? Và chúng ta có được chuẩn bị cho điều ấy hay không?” Đây là những câu hỏi căn bản về biến đổi khí hậu mà David Spratt, giám đốc...
Lọc theo mục lục
“Điều tồi tệ nhất có thể xảy ra là gì? Và chúng ta có được chuẩn bị cho điều ấy hay không?” Đây là những câu hỏi căn bản về biến đổi khí hậu mà David Spratt, giám đốc...
Báo cáo này, nghiên cứu về ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng khí hậu lên môi trường sống của con người, cảnh cáo rằng trong tình huống xấu nhất về lượng phát thải gia tăng, các khu...
Nước từ băng tan chảy làm thỏa cơn khát của Lưu vực sông Ấn. Nhưng giờ đây, dòng chảy này được dự báo sẽ suy giảm, gây ra nhiều nguy cơ cho nông nghiệp và cho dân số vẫn không...
Thật thú vị khi chứng kiến Việt Nam chuẩn bị đi vào ngã rẽ quyết định của đại dịch: không phong tỏa xã hội để bảo vệ kinh tế hay phải phong tỏa quốc gia để chống dịch? Rồi thì xã...
Sự an toàn mà con người tự ảo tưởng dành cho mình, đôi khi dễ dàng tan vỡ một cách thần kỳ không lường được. Mấy ngày qua, toàn xã hội Việt Nam dao động vì các case nhiễm nCoV mới...
Đại dịch COVID-19 đã mang lại những lợi ích môi trường bất ngờ, ví dụ như động vật hoang dã có thể đi trên đường phố đô thị mà không sợ con người và lượng khí thải carbon trong...
Đây là một phần trích đoạn được biên tập lại từ cuốn sách “The Future We Choose: Surviving the Climate Crisis” (Tương Lai Ta Chọn: Tiếp Tục Sống Sót Cuộc Khủng Hoảng...
Trong quá trình quang hợp và sinh trưởng, các khu rừng nhiệt đới hấp thụ một lượng carbon khổng lồ từ bầu khí quyển, giúp giảm bớt hiện tượng Trái Đất nóng lên. Tuy nhiên, bản...
Giới khoa học cho biết các kịch bản tồi tệ nhất về hiện tượng nóng lên toàn cầu có thể cần được chỉnh sửa, nhờ hiểu biết rõ hơn về vai trò của các đám mây. Dữ liệu chạy mô hình...
Một nhà khoa học khí hậu hàng đầu của Australia cho biết “chúng ta đã lún sâu vào quỹ đạo hướng đến sự sụp đổ” của nền văn minh, mà giờ đây có khả năng là không thể...
“Điều tồi tệ nhất có thể xảy ra là gì? Và chúng ta có được chuẩn bị cho điều ấy hay không?”
Đây là những câu hỏi căn bản về biến đổi khí hậu mà David Spratt, giám đốc nghiên cứu tại Trung tâm Đột phá Quốc gia vì Phục hồi Khí hậu (Breakthrough National Centre for Climate Restoration) của Australia, đang gắng tìm cách trả lời.
Ông Spratt và Ian Dunlop, một cựu giám đốc điều hành trong ngành khai thác nhiên liệu hóa thạch, đặt mục tiêu đưa ra một bức tranh toàn cảnh không chỉ về những hệ quả sinh thái, mà còn cả các hệ quả xã hội của biến đổi khí hậu. Các nét chính của bức tranh này không quá khác biệt với viễn cảnh được đưa ra trong báo cáo năm ngoái của Ủy ban Liên Chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC) của Liên Hiệp Quốc, trong đó kết luận rằng chúng ta chỉ có hơn một thập kỷ để ngăn chặn những hậu quả khí hậu tuyệt đối khốc liệt. Báo cáo của IPCC tập trung vào mức tăng nhiệt 2 độ C mà nay đã chắc chắn không thể tránh khỏi, là mức tăng nhiệt mà ở đó 411 triệu người sống trong các đô thị sẽ đối mặt với tình trạng khan hiếm nguồn nước, sản lượng mùa vụ bắt đầu suy giảm, và các rạn san hô sẽ chết đi. Nhưng Spratt và Dunlop muốn biết điều tồi tệ nhất có thể xảy ra sẽ thế nào.
Spratt nói:
“Báo cáo của IPCC thường nói về các viễn cảnh trung bình, giống như là, tỷ lệ viễn cảnh này thành hiện thực là 50%. Vì vậy chúng tôi thấy cần đặt câu hỏi: ‘Thế các ảnh hưởng ở mức cao nhất là gì?’ Bởi vì trong quản lý rủi ro, cái giá phải trả cho những tổn thất trong trường hợp mức ảnh hưởng cao nhất xảy ra sẽ to lớn đến nỗi bạn phải quyết tránh cho bằng được.”
Và cái giá phải trả thực sự rất cao. Nghiên cứu mà Spratt và Dunlop đã tổng hợp chỉ ra rằng, trong trường hợp cực đoan nhất, biến đổi khí hậu là “một con đường dẫn đến sự diệt vong của nền văn minh nhân loại và xã hội hiện đại như ta biết ngày nay.” Theo Spratt, việc hiểu rõ mối nguy cơ thực sự cao đến mức nào là tối cần thiết nếu chúng ta muốn nhìn nhận vấn đề một cách nghiêm túc và cố gắng tránh khỏi những hệ quả tồi tệ nhất.
David Spratt: Hãy thử lấy ví dụ về hiệp định Paris được ký kết vào năm 2015, mà theo đó một số quốc gia cam kết giảm lượng phát thải. Trên thực tế, ở thời điểm hiện tại, các quốc gia này đang thực hiện kém hơn mức cam kết của họ một chút, mà ngay cả theo những cam kết này, thì mức tăng nhiệt toàn cầu tương ứng đã là +3°C. Và với các ảnh hưởng dài hạn, đường lối mà hiệp định Paris vạch ra có thể dẫn đến mức tăng nhiệt +4°C hoặc cao hơn thế. Vì vậy, báo cáo chính sách của chúng tôi chỉ đơn giản tổng hợp thông tin từ các nghiên cứu khoa học đã được bình duyệt, với mục đích phác thảo một bức ký họa về hình ảnh của thế giới khi nền nhiệt độ trung bình toàn cầu tăng lên +3°C và mực nước biển dâng cao thêm nửa mét, rồi từ đó rút ra một số kết luận. Ở mức tăng nhiệt +3°C, chúng ta sẽ chứng kiến đất đai mất đi vì tình trạng sa mạc hóa, sản lượng lương thực suy giảm, và vì nhiệt độ cao, hàm lượng dinh dưỡng trong thức ăn cũng suy giảm, thiếu hụt nước sẽ xảy ra thường xuyên. Khi đó, những điều kiện vật lý này sẽ kéo theo các hậu quả xã hội.
Thực ra, chúng tôi dựa vào thông tin từ Kỷ nguyên của Hậu quả (Age of Consequences), một báo cáo xuất bản tại Hoa Kỳ vào năm 2007. Báo cáo này do một nhóm chuyên gia phân tích an ninh quốc gia nội bộ của Washington cùng với một cựu giám đốc CIA hợp tác thực hiện. Vì vậy cái nhìn trong báo cáo là cái nhìn của Washington. Và ngay từ năm 2007, họ đã đặt câu hỏi về điều gì sẽ xảy ra nếu trái đất nóng lên thêm 3°C, và chúng tôi chỉ đơn giản mô tả lại viễn cảnh này. Báo cáo đó nói rằng sẽ xảy ra những sự kiện xã hội to lớn và khó lường, hay nói một cách đơn giản là sụp đổ xã hội. Nó cũng nói rằng các quốc gia trên thế giới sẽ phải choáng ngợp trước quy mô của thử thách; và theo ngôn ngữ của báo cáo, liên kết xã hội nội tại của các nước, bao gồm cả Mỹ, sẽ chịu áp lực rất lớn, trước hậu quả của làn sóng di cư ồ ạt, những thay đổi trong mô hình nông nghiệp và mức độ khan hiếm nguồn nước. Như vậy là có những tay trong của CIA , những người thông thạo về an ninh quốc gia Hoa Kỳ, nói rằng cấu trúc xã hội của nước Mỹ sẽ sụp đổ. Các hậu quả về xã hội gồm nhiều mức độ từ gia tăng cuồng tín tôn giáo đến hỗn loạn hoàn toàn, và biến đổi khí hậu sẽ thay đổi vĩnh viễn mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên. Hậu quả là các quốc gia sẽ tan rã và bang giao giữa các nước trên quy mô toàn cầu cũng tan rã theo.
Ý tôi là, thử quan sát một ví dụ là Syria. Ở đây ta có một cuộc chiến đã kéo dài 11 năm và làm 11 triệu người lâm vào cảnh ly tán, cả ở trong và ngoài nước. Một vài nguyên do của cuộc chiến này có liên quan đến khí hậu: một đợt hạn hán và sa mạc hóa khổng lồ ở Syria đã làm hơn 1 triệu người mất chỗ ở, rồi hiệu quả của phong trào chính trị Mùa xuân Ả-rập (Arab Spring), được châm ngòi chủ yếu do giá ngũ cốc tăng nhanh, mà điều này lại là hệ quả của các sự kiện khí hậu diễn ra đồng thời tại Nga và Trung Quốc. Và cuộc chiến ấy đã để lại những hệ quả đau lòng.
Thì đó, đấy mới chính là vấn đề. Điều chúng tôi đang nói đến ở đây là liệu chúng ta có thể cân nhắc những hậu quả của mức tăng nhiệt +3°C ngay từ bây giờ thay vì chờ đến khi phải thốt lên rằng: “Trời ơi, giờ chúng ta có một thế giới hỗn loạn và tan nát đến nỗi không một hệ thống chính trị, xã hội hay quân sự nào có thể đương đầu với nó nữa.” Nếu như viễn cảnh của chúng tôi trở thành hiện thực, khi ấy đã quá muộn rồi.
Để tôi nói điều này, Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc António Guterres có trả lời phỏng vấn hôm mồng bảy tháng Sáu. Theo lời ông, cơ bản là chúng ta không còn thời gian, và trong quản trị chính sách thì xu hướng chủ đạo luôn là duy trì một trạng thái cũ (giữ nguyên trạng hệ thống), nghĩa là trong trường hợp này, điều đó về bản chất là tiến thẳng tới mức tăng nhiệt +3°C. Sau đó ông nói rằng: “Vấn đề của duy trì nguyên trạng đồng nghĩa với tự sát.” Và ông ấy nói đúng, nguyên trạng đúng là tự sát. Đấy, Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc đã nói thế đấy.
Tôi cho rằng bạn phải quay về giới tinh hoa chính trị và kinh doanh, những người có cơ hội đi đầu trong các vấn đề này, bởi vì họ là những tiếng nói được truyền thông quảng bá rộng rãi nhất. Thế giới này vận hành như thế. Và họ lại chọn cách ngoảnh mặt làm ngơ. Họ chọn cách chối từ trách nhiệm lãnh đạo của họ trong việc này.
Đây là một vấn đề xã hội và chính trị. Tôi còn giữ được hy vọng là nhờ những người như Greta Thunberg và các em học sinh sinh viên tham gia biểu tình về biến đổi khí hậu, các em thực sự đang viết lại câu chuyện trong công chúng. Ý tôi là, những gì Greta Thunberg nói ra cũng như sét đánh ngang tai đối với các nhà hoạch định chính sách. Tuy vậy tôi không biết liệu họ có làm gì hơn nữa hay không ngoài việc vỗ vai khen ngợi em ấy. Tôi cho rằng em ấy đang nói ra một sự thật tàn nhẫn, và điều đó là cần thiết. Và nếu bạn quan sát những nhóm như Extinction Rebellion (Nổi loạn vì Tuyệt chủng) ở Anh Quốc, họ thực sự giúp thay đổi câu chuyện. Tôi cho rằng các cộng đồng đang tập hợp lại và đang cố gắng hết sức, nhưng những nhà lãnh đạo chính trị gần như hoàn toàn phụ lòng họ.
Phần chia sẻ ý kiến