Ban đầu, giới khoa học luôn nghi ngờ về việc một biến chủng đã khiến coronavirus dễ lây lan hơn. Nhưng kết quả nghiên cứu mới đã làm thay đổi suy nghĩ của nhiều người trong số họ. HÀNH TINH TITANIC xin chuyển ngữ tin mới nhất về điều này, từ bài viết của các tác giả James Glanz, Benedict Carey và Hannah Beech, được đăng trên The NewYork Times vào hôm nay, tại:
Khi coronavirus lan ra khắp thế giới, virus này đã chọn lọc những biến dị ngẫu nhiên trong trình tự di truyền của nó. Giống như những lỗi chính tả vô nghĩa trong một tập lệnh, hầu hết những biến dị đó không tạo ra sự khác biệt nào về cách thức hoạt động của virus.
Nhưng nhiều phát hiện mới cho thấy một biến chủng của virus ở gần thời điểm ban đầu của đợt bùng phát đại dịch đã tạo ra một sự khác biệt, giúp virus lây lan dễ dàng hơn từ người sang người và khiến đại dịch khó ngăn chặn hơn.
Biến chủng này, còn được ký danh là 614G, lần đầu tiên được phát hiện ở miền Đông Trung Quốc vào tháng 1/2019 và sau đó nhanh chóng lan ra khắp Châu Âu và Tp. New York. Trong vòng vài tháng, biến chủng này đã xuất hiện trên phần lớn thế giới, thay thế các biến chủng khác.
Trong nhiều tháng, giới khoa học đã tranh luậngay gắt về lý do này. Các nhà nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm Quốc gia Los Alamos (Los Alamos National Laboratory) đã lập luận vào tháng 5/2020 rằng biến chủng này có lẽ đã phát triển khả năng lây nhiễm sang người hiệu quả hơn. Rất nhiều người đã tỏ ra nghi ngờ, cho rằng biến chủng này có thể chỉ đơn giản là một sự may mắn, tình cờ xuất hiện nhiều hơn trong các vùng lây lan dịch lớn, như ở miền Bắc nước Ý, và đã gieo mầm mống cho các đợt bùng phát ở nhiều nơi khác.
Nhưng một loạt nghiên cứu mới – bao gồm việc phân tích di truyền chặt chẽ từ các đợt bùng phát dịch và kết quả trong phòng thí nghiệm với chuột đồng và mô phổi người – đã ủng hộ cho quan điểm rằng, chủng virus đột biến trên thực tế này đã có một lợi thế hoàn toàn khác biệt, có khả năng lây nhiễm sang người dễ dàng hơn so với biến thể ban đầu được phát hiện ở Vũ Hán (Trung Quốc).
BIẾN CHỦNG ĐÃ LAN RA NHƯ THẾ NÀO
Biến chủng 614G, lần đầu tiên được phát hiện ở miền Đông Trung Quốc, đã xuất hiện khởi đầu như một tỷ lệ nhỏ trong số tất cả các mẫu genes, nhưng sau đó lan nhanh khắp thế giới, thay thế các biến chủng khác.
Không có bằng chứng cho thấy coronavirus với đột biến 614G đang gây ra các triệu chứng bệnh nghiêm trọng hơn, giết chết nhiều người hơn hoặc làm phức tạp quá trình phát triển của vaccine. Những phát hiện này cũng không làm thay đổi thực tế rằng, những nơi/khu vực nào đã nhanh chóng và quyết liệt ban hành các biện pháp đóng cửa và khuyến khích giãn cách xã hội cũng như đeo mặt nạ thì có thể chống dịch hiệu quả hơn so với những nơi/khu vực không thực hiện.
Ts. David Engelthaler – một nhà di truyền học tại Viện Nghiên cứu Dịch Mã Gene (Translational Genomics Research Institute) tại Arizona (Mỹ) cho biết:
“Nhưng sự thay đổi tinh vi trong bộ gene của virus dường như đã tạo ra một hiệu ứng gợn sóng lớn. Khi tất cả các phân tích dịch tễ và nghiên cứu về gene, thì có thể chính biến chủng này đã làm nên đại dịch.”
Hầu hết các nhà nghiên cứu, bao gồm cả Ts. Engelthaler, tin rằng những đợt bùng phát đầu tiên của virus đã lây lan khắp thế giới ngay cả khi không có đột biến. Ông cho biết, biến chủng ban đầu được phát hiện ở Vũ Hán (Trung Quốc) vào cuối năm 2019 đã rất dễ lây lan rồi. Nhưng đã xảy ra một đột biến dường như làm cho đại dịch lây lan xa hơn và nhanh hơn nếu lẽ ra không có yếu tố ấy.
Giới khoa học đặc biệt thận trọng trong lĩnh vực virus học này.
Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm đã phát hiện ra rằng, những đột biến của virus Ebola, mà đã lây lan ở Tây Phi bắt đầu từ năm 2013, đã làm tăng khả năng lây nhiễm trong quá trình nuôi cấy mô. Nhưng kết luận đó không có nghĩa là làm tăng khả năng lây truyền trong các nghiên cứu tại phòng thí nghiệm với động vật. Và một số chuyên gia cho biết tác động của biến chủng 614G có thể ít hơn khi so sánh với các yếu tố khác, ví dụ như tỷ lệ giãn cách xã hội.
Nhưng bằng chứng mới, từ các nhóm nghiên cứu ở Anh và Mỹ, đã làm thay đổi suy nghĩ của nhiều nhà khoa học ban đầu còn hoài nghi về điều đó.
Trevor Bedford, phó giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson (Fred Hutchinson Cancer Research Center) và Đại học Washington (Mỹ), nói rằng việc thu thập các mẫu virus từ nhiều dòng nghiên cứu virus khác nhau đã giúp ông phát hiện ra điều đó.
Ts. Bedford nói:
“Điều khiến tôi bị thuyết phục xuất phát từ việc tôi nhìn thấy những thứ tương tự lặp đi lặp lại. Tại thời điểm này, tôi nghĩ rằng chuyện đó có thật.”
Trong khi ấn tượng với phát hiện mới này, Ts. Bedford và các nhà khoa học khác cho biết vẫn chưa rõ liệu lợi thế vốn có ấy có phải là lý do chính đem đến sự thống trị trên toàn cầu của biến chủng này hay không.
Kristian Andersen, một nhà di truyền học tại Viện Scripps Research, (La Jolla, Mỹ), cho biết nghiên cứu đã chỉ ra rằng biến chủng này dễ lây truyền hơn, nhưng ông tin rằng sự khác biệt là rất nhỏ.
Mặc dù vậy, Ts. Andersen nói rằng khả năng lây truyền cao hơn của biến chủng có thể giúp giải thích tại sao một số quốc gia ban đầu đã thành công trong việc ngăn chặn virus, lại trở nên dễ phơi nhiễm với dịch bệnh hơn sau này. Ông nói rằng virus có thể đã “khó ngăn chặn hơn so với đợt lây lan đầu tiên”.
Ts. Andersen nói:
“Những gì bạn đã từng làm có thể không đủ để kiểm soát nó. Đừng nhất thiết mong đợi rằng kẻ thù của hai tháng trước chính là kẻ thù của bạn phải đối mặt trong lần tiếp theo.”
Trên khắp thế giới, sự xuất hiện của biến chủng 614G đã tạo ra cả cuộc tranh luận khoa học nghiêm túc và phần lớn là tránh né nạn đổ lỗi chính trị. Các quan chức chính phủ ở Việt Nam và Thái Lan – là những quốc gia đã có khả năng ngăn chặn tốt chủng virus ban đầu (tổ tiên) mặc dù có rất nhiều du khách Trung Quốc đã đến đây vào đầu năm 2020 – đã cho rằng những đợt bùng phát sau đó có thể một phần là do biến chủng 614G của virus.
Thira Woratanarat, phó giáo sư khoa Y tại Đại học Chulalongkorn ở Bangkok, cho biết Thái Lan đã kiểm soát được cả hai biến chủng của virus trong năm qua, thông qua việc cách ly nghiêm ngặt những người trở về từ nước ngoài, cấm khách du lịch nước ngoài đến Thái Lan, yêu cầu đeo khẩu trang và dùng các biện pháp giãn cách khác. Tuy nhiên, ông nói, vẫn còn đáng lo ngại về các đợt bùng phát mới trong khu vực.
Tiến sĩ Thira nói:
“Chúng tôi đã chứng kiến một số quốc gia, như Việt Nam, Hàn Quốc và Nhật Bản, kiểm soát được vấn đề này. Nhưng sau đó vẫn xảy ra một làn sóng lây nhiễm thứ hai.”
Ông cho biết tại Việt Nam, virus mang đột biến 614G lần đầu tiên được xác nhận tại thành phố biển miền Trung Đà Nẵng, sau khoảng 100 ngày không ghi nhận trường hợp lây truyền nào tại quốc gia này. Sau đó, nơi này trở thành một ổ dịch nhanh chóng lan rộng ra khắp 10 tỉnh thành. Tại Singapore, ông cho biết virus đột biến lây lan trong các khu ký túc xá đông đúc dành cho công nhân nhập cư.
Ông nói:
“Khi virus đột biến sống trong từng nhóm lây nhiễm lớn, nó sẽ lan ra nhanh hơn và khiến việc kiểm soát trở nên khó khăn hơn rất nhiều.”
Nhưng các nhà nghiên cứu khác vẫn cho rằng, không phải do virus đột biến, mà là việc thiếu các biện pháp ngăn chặn thích hợp chính là nguyên nhân phần lớn dẫn đến các đợt bùng phát trở lại.
Kari Stefansson, người sáng lập và giám đốc điều hành của Tập đoàn deCODE Genetics, một công ty chuyên phân tích hệ gene hàng đầu có trụ sở tại Iceland, cho biết:
“Lý do cho sự lây lan rộng khắp này là mọi người không có đủ các biện pháp phù hợp. Điều đó có vẻ giống như các phản ứng chính trị kém cỏi đáng kinh ngạc khi đổ lỗi cho những bất cập về virus. Họ nên chọn ai đó vừa với tầm cỡ của chính họ, chứ không phải đám virus nhỏ bé này. “
Tại một trong những nghiên cứu mới, một nhóm các nhà khoa học người Anh đã có một lợi thế không ai khác có được: Họ sở hữu và có thể dựa vào cơ sở dữ liệu quốc gia lớn nhất thế giới về trình tự bộ gene của coronavirus. Các nhà nghiên cứu này đã thu thập bằng chứng mới cho thấy rằng, ít nhất là ở Vương quốc Anh, biến chủng trên đã chiếm ưu thế vì nó thực sự lây lan nhanh hơn.
Erik M. Volz – một nhà nghiên cứu tại Trung tâm Hội đồng Nghiên cứu Y khoa về Phân tích Bệnh Truyền nhiễm Toàn cầu (Medical Research Council Center for Global Infectious Disease Analysis) của Đại học Hoàng gia London và là trưởng nhóm nghiên cứu – cho biết:
“Khi chúng tôi xem xét các cụm/nhóm bị lây nhiễm, biến chủng G đã phát triển nhanh hơn.”
Dữ liệu do Ban nghiên cứu Gene của Covid-19 tại Anh (Covid-19 Genomics U.K. Consortium) thu thập cho phép nhóm nghiên cứu quan sát sự phát triển của các cụm/nhóm bị nhiễm bệnh như một kiểu đua ngựa. Liệu khi so sánh bên cạnh nhau, các cụm/nhóm nhiễm biến chủng 614G có phát triển nhanh hơn các cum/nhóm nhiễm dòng virus đầu tiên (tổ tiên) hay không?
Theo phân tích, dòng biến chủng 614G rõ ràng đã giành chiến thắng trong cuộc đua lây nhiễm này. Tỷ lệ chính xác vẫn chưa chắc chắn, nhưng giá trị có khả năng nhất mang lại cho 614G lợi thế khoảng 20% trong tốc độ lây lan theo cấp số mũ của nó.
Một trong những nhà nghiên cứu – Katharina V. Koelle, phó giáo sư sinh học tại Đại học Emory – cho biết:
“Đây chính xác là loại phân tích cần được thực hiện và nó ủng hỗ nhiều hơn cho quan điểm cho rằng biến chủng 614G dễ lây truyền hơn so với dòng virus ban đầu (nguyên thủy/tổ tiên).”
Trong một loạt các phân tích riêng biệt, một nhóm nghiên cứu do Ts. Ralph Baric tại Đại học Bắc Carolina (Mỹ) dẫn đầu đã thử nghiệm trên virus sống, và so sánh biến chủng 614G với phiên bản tổ tiên ban đầu từ Vũ Hán. Trong một nghiên cứu, nhóm này đã phát hiện ra rằng chủng virus 614G dễ lây nhiễm hơn trong các mẫu mô phế quản và dịch mũi của con người, và đây là nguồn virus có khả năng lây truyền sang người khác cao nhất.
Một nghiên cứu khác, được công bố trên Tuần san Science, phát hiện ra rằng biến chủng này đã trở nên dễ lây lan hơn ở chuột hamster khi những con bị nhiễm bệnh đứng cách nhau vài inch (1 inch = 2,5cm). Giới khoa học coi thí nghiệm trên động vật là một bước quan trọng để kiểm tra xem, liệu một đột biến làm cho virus có khả năng lây nhiễm cao hơn trong đĩa thí nghiệm, thì cũng có thể làm cho điều đó xảy ra dễ dàng hơn trong một quần thể sống hay không.
Nhóm của Ts. Baric đã đặt một con chuột hamster bị nhiễm bệnh vào một cái lồng, liền kề với lồng của một con chưa bị nhiễm bệnh; các lồng này chỉ cách nhau vài inch, vì vậy nên các con vật không thể chạm vào nhau. Bất kỳ sự lây truyền nào chỉ có thể xảy ra qua không khí, dưới dạng giọt bắn hoặc bụi khí (aerosols).
Sau hai ngày, năm trong số tám con chuột hamster mang biến chủng 614G đã nhiễm bệnh cho con chuột trong cặp thí nghiệm của nó. Không có con nào trong số những con chuột mang dòng virus ban đầu (tổ tiên) đã có biểu hiện dịch tễ như vậy.
Ts. Baric kết luận:
“Khi bạn đem tất cả dữ liệu lại với nhau, mọi thứ đều phù hợp với một hệ thống làm tăng khả năng lây nhiễm và lây truyền bệnh.”
Virus sẽ tiếp tục biến dị. Và trong khi hầu hết những biến dị đó chỉ như là dạng lỗi chính tả, thì một số biến dị lại có thể mang lại nhiều ý nghĩa hơn. Tiến sĩ Engelthaler nói:
“Sẽ có khả năng xảy ra những biến dị bổ sung làm thay đổi ngay cả bản chất của đại dịch.”
Tiến sĩ Engelthaler cho biết ông đã nhìn thấy các dấu hiệu mạnh mẽ về những biến đổi như vậy trong dữ liệu chưa được công bố của riêng mình khi theo dõi quá trình lây lan của các biến chủng virus khác nhau ở Arizona (Mỹ). Ông kết luận:
“Chúng ta phải lắng nghe những gì virus đang kể cho chúng ta”.
Hiển thị ý kiến phản hồi (2)
Phần chia sẻ ý kiến
Bản tin ngày 25-11-2020 | Tiếng Dân
[…] của một số nước thuộc các vùng dịch lớn nhất. Trang Hành Tinh Titanic có bài: Tập hợp chứng cứ cho thấy một biến chủng ban đầu của virus đã khiến đại …. Đó là biến chủng có ký danh 614G, lần đầu tiên được phát hiện ở miền […]
Tiếng Dân: Bản tin ngày 25-11-2020 | doithoaionline
[…] một số nước thuộc các vùng dịch lớn nhất. Trang Hành Tinh Titanic có bài: Tập hợp chứng cứ cho thấy một biến chủng ban đầu của virus đã khiến đại …. Đó là biến chủng có ký danh 614G, lần đầu tiên được phát hiện ở miền […]
Bác sĩ Marc Wathelet – một chuyên gia hai quốc tịch Mỹ và Bỉ, từng là thành viên quan trọng trong đợt chống dịch SARS năm 2003, đã gửi thư cho Bộ trưởng Y tế của Bỉ và cảnh...
Tôi nhớ lúc giữa tháng 1/2020, đám dân chủ dỏm – và đầu nguồn là trang web tin xạo Đại Kỷ Nguyên – tung ra một loạt tin đồn và thuyết âm mưu về việc phòng thí nghiệm...
Phần chia sẻ ý kiến
[…] của một số nước thuộc các vùng dịch lớn nhất. Trang Hành Tinh Titanic có bài: Tập hợp chứng cứ cho thấy một biến chủng ban đầu của virus đã khiến đại …. Đó là biến chủng có ký danh 614G, lần đầu tiên được phát hiện ở miền […]
[…] một số nước thuộc các vùng dịch lớn nhất. Trang Hành Tinh Titanic có bài: Tập hợp chứng cứ cho thấy một biến chủng ban đầu của virus đã khiến đại …. Đó là biến chủng có ký danh 614G, lần đầu tiên được phát hiện ở miền […]