RÁC BAO BÌ CỦA TETRA PAKS
Tetra Paks – một tập đoàn Thụy Điển chuyên sản xuất bao bì giấy carton tráng nhựa và nhôm bên trong – đã bán được hơn 8,1 tỷ sản phẩm của mình cho các ngành công...
Lọc theo mục lục
Tetra Paks – một tập đoàn Thụy Điển chuyên sản xuất bao bì giấy carton tráng nhựa và nhôm bên trong – đã bán được hơn 8,1 tỷ sản phẩm của mình cho các ngành công...
Những thứ chúng ta vứt ra ngoài đường, thì một ngày nào đó, chúng sẽ quay trở vào bên trong cơ thể chúng ta. Đã có những nghiên cứu về bụi hạt nano PM2.5 đi vào mạch máu của con...
CHÚNG TA LÀ THẾ HỆ CUỐI CÙNG CÓ THỂ NGĂN CHẶN ĐƯỢC BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU, VÀ CŨNG LÀ THẾ HỆ ĐẦU TIÊN NẾM MÙI NHỮNG HẬU QUẢ CỦA NÓ Đại diện của gần 200 quốc gia đã đến Ba Lan để bắt đầu...
Đã qua tháng 12 rồi, nhưng nền nhiệt khí hậu tại khu vực Đông Nam Á vẫn còn khá cao: Dapugan (Philippines): 31°C – Tuguegarao (Philippines): 32°C – Davao...
Bạn Nhân Đặng có ý kiến như sau trong một status trước đây của chúng tôi về hệ thống tín dụng và tài chính của nền kinh tế thế giới: “Em đồng ý với anh về những thông tin...
Mấy hôm nay, có nhiều người thắc mắc về hệ thống kinh tế tiêu dùng và động lực của nó, cũng như hỏi chúng tôi: “Như vậy, hệ thống kinh tế mà con người đang xây dựng và ủng...
Tổ chức Khí tượng Thế giới (World Meteorological Organization) vừa công bố dữ kiện cho thấy các sự thật sau đây: 1. Cho đến năm nay, nền nhiệt trung bình toàn cầu đã tăng gần 1°C...
Việc tỷ phú Jack Ma là “một thành viên của Đảng Cộng sản Trung Quốc” – tổ chức chính trị đang nắm quyền lực độc tôn tại quốc gia này – thì chẳng có gì là...
Sau khi cơn bão USAGI đổ bộ vào Việt Nam ngày hôm qua – 25/11/2018, chúng tôi đã ghi nhận lại được những điều sau đây để tất cả chúng ta rút kinh nghiệm: 1. Theo thống kê...
Một báo cáo khoa học quan trọng vừa được công bố cách đây 2 ngày (ngày Thứ Sáu 23/11/2018) bởi 13 cơ quan liên bang của Hoa Kỳ, trong đó nêu ra những cảnh báo ảm đạm nhất về hậu...
Tetra Paks – một tập đoàn Thụy Điển chuyên sản xuất bao bì giấy carton tráng nhựa và nhôm bên trong – đã bán được hơn 8,1 tỷ sản phẩm của mình cho các ngành công nghiệp sữa và nước dinh dưỡng uống liền ở Việt Nam. Điều đáng kinh ngạc là chỉ một số ít bao bì này được tái chế sau khi sử dụng, còn đa phần bị vứt ra ngoài môi trường. Trong một chuyên đề về “hàng tỷ hộp giấy Tetra Paks bị vứt khắp nơi trên bãi biển và trong các thành phố ở Việt Nam” vào ngày 9/12/2018 vừa qua, phóng viên báo theGuardian đã phân tích khá chi tiết thảm họa môi trường này, như sau:
Lượng tiêu thụ sữa ở Việt Nam đã tăng gấp đôi trong vòng 10 năm qua, khi ngành công nghiệp sữa chuyển đổi trọng tâm từ các thị trường bão hòa ở phương Tây sang bành trướng và phát triển ở Châu Á. Giờ đây, tổng trị giá doanh thu của ngành này đã đạt đến $4,1 tỷ USD. Ngoài sữa bột đóng hộp thiếc chỉ dành cho một số đối tượng đặc biệt trong xã hội, đa số sữa và nước uống dinh dưỡng được tiếp thị và phục vụ qua các kênh bán lẻ – dưới dạng hộp giấy. Người sử dụng chỉ cần mua, lấy ống hút chọc vào, uống và sau đó vất đi. Đúng nghĩa của hành động này là SINGLE-USE.
Và chắc chắn, tập đoàn nào trúng thầu sản xuất bao bì cho ngành sữa và nước uống dinh dưỡng chắc chắn thu lợi nhuận khủng khiếp. Chẳng hạn, với Tetra Pak, đó là con số 8,1 tỷ hộp sữa hàng năm – được rải trên khắp đất nước Việt Nam.
Khi phóng viên theGuardian hỏi Tetra Pak đâu là bộ phận tái chế rác thải từ bao bì của họ, tập đoàn này cho biết có hai bộ phận ở Việt Nam là: công ty Đồng Tiến ở Bình Thạnh (Sài Gòn) và nhà máy Thuận An ở Bình Dương. Chỉ có công ty Đồng Tiến mời phóng viên này đến thăm. Còn phía Thuận An thì từ chối bình luận bất cứ điều gì.
Chính tập đoàn Tetra Pak nói với phóng viên của theGuardian rằng họ đang thu mua lại và tái chế 18.000 tấn bao bì giấy carton/năm, với ước tính khoảng 93.000 hộp sữa vứt đi/tấn. Điều đó có nghĩa là họ chỉ đang tái chế khoảng 20% sản lượng hộp xuất ra thị trường. Họ nói nhà máy tái chế chủ yếu là ở Đồng Tiến.
Nhưng trong suốt chuyến tham quan ở nhà máy Đồng Tiến, được ông Phó Giám đốc Phan Quyet Tien (xin dùng tên không dấu theo tường thuật của theGuardian, vì chúng tôi không biết được tên chữ Việt chính xác của người này) hướng dẫn và bố trí, phóng viên được thông báo rằng, mặc dù ở giai đoạn đỉnh điểm vào năm 2016, khi mỗi tháng, nhà máy đã xử lý từ 300-400 tấn hộp phế liệu của Tetra Pak, hiện nay, họ chỉ xử lý khoảng 100 tấn với cùng khung thời gian. Vậy là dù ở thời điểm tối đa, Đồng Tiến chỉ tái chế 5,5%(trong một năm) của tổng số hộp giấy Tetra Pak đã bán ra thị trường Việt Nam. Và giờ đây, theo vị phó giám đốc của họ, con số này chỉ chiếm hơn 1%. Ngoài ra, ông Quyet Tien hoàn toàn không biết đến sự hợp tác giữa đối tác Tetra Pak của họ với nhà máy tái chế ở Thuận An. Theo hiểu biết của ông này, đã từng có một nhà máy khác ở tỉnh Long An có khả năng tái chế đồ hộp, nhưng giờ không còn làm chuyện đó nữa.
Hiện nay, nhà máy Dong Tien chỉ nhận đồ hộp phế thải được gửi trực tiếp từ các công ty sữa đối tác của Tetra Pak. Ông Quyet Tien nói: “Khoảng 30% đến 50% bao bì là nhôm và nhựa. Phần còn lại là giấy. Nhưng vấn đề không chỉ đơn giản là nghiền nát và ép hộp giấy cứng xuống hay làm tan chảy thành phần nhựa – chúng tôi phải tách các lớp này riêng ra và xử lý chúng theo nhiều cách khác nhau.” Quá trình này vẫn còn không hiệu quả về mặt chi phí, nhưng đấy là trách nhiệm xã hội mà họ phải làm để bảo vệ môi trường – mặc dù nó chưa đủ.
Ông Quyet Tien còn nói thêm: “Chúng tôi mong muốn mình có khả năng tái chế các hộp giấy bao bì mà người ta dùng xong và vứt đi ngay sau đó – Tôi bảo đảm rằng rất nhiều nhà máy tái chế muốn điều đó – nhưng chúng tôi nhận được ít sự hỗ trợ từ bản thân tập đoàn Tetra Pak và chúng tôi cũng không phải là một tổ chức thiện nguyện.”
Thế thì kết quả là gì? Một quốc gia chứa đầy rác hộp sữa bằng giấy carton. Chúng ta sẽ chứng kiến hàng đống rác như thế nằm bên ngoài các trường mẫu giáo, tiểu học, trung học và bệnh viện: nhờ dự án được chính phủ tài trợ của Tetra Pak, mỗi một triệu trẻ em tiểu học được nhận một hộp sữa có đường bằng giấy mỗi ngày. Ở Việt Nam, hiện có 30 nhà trẻ hướng dẫn chương trình giáo dục về rác thải, nhưng điều sẽ xảy ra với 5 triệu hộp giấy vào cuối mỗi tuần học vẫn còn phụ thuộc rất nhiều vào nhà trường. Bà Phung Thi Dung (xin dùng tên không dấu theo tường thuật của theGuardian, vì chúng tôi không biết được tên chữ Việt chính xác của người này), 38 tuổi, giáo viên tiểu học có thâm niên 10 năm ở tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, cho biết: “Chúng tôi đã cố dùng rất nhiều hộp giấy này cho các bài học về nghệ thuật tạo hình và môn thủ công, nhưng số còn lại thì phải vứt đi. Tôi không biết chắc về nơi chúng được đưa đến.”
Cả những người ở các “trạm rác dân dã” cũng thừa nhận rằng họ không biết câu trả lời cho điều không biết ở trên. Bà Le Thi Anh (xin dùng tên không dấu theo tường thuật của theGuardian, vì chúng tôi không biết được tên chữ Việt chính xác của người này), 75 tuổi, đang phân loại rác cùng với đứa cháu trai từ các bao rác vứt xuống bởi bên thu gom rác ngoài đường, cho biết: “Khoảng năm 2013, số lượng hộp sữa bằng giấy carton được đem đến cho chúng tôi gia tăng rất nhanh chóng. Ban đầu, chúng tôi mua chúng vì có ai đó nói với chúng tôi rằng những nhà máy tái chế sẽ mua lại để làm tấm lợp mái nhà. Nhưng khi chúng tôi mang chúng đến cho xưởng nhà máy, họ nói là không thể làm được và lại vứt chúng đi.” Cuối cùng, bà già này đã phải đốt các hộp giấy carton này ở một nơi chôn rác gần đó. Bà phàn nàn: “Khói từ vụ đốt đó rất độc, khiến tôi bị ho cả một tuần lễ.”
Bà Anh đã đúng về một điều: các hộp giấy của Tetra Pak có thể được sử dụng để làm tấm lợp mái nhà – tận dụng khoảng từ 95% đến 97% các lớp hộp trong tiến trình xử lý. Ông Quyet Tien ở nhà máy Đồng Tiến cho biết: “Trung bình, chúng tôi sản xuất ra 5,000 tấm lợp mỗi tháng. Nhưng thật không may, chúng đắt gấp đôi tấm lợp thường. Và thế là, chúng tôi phải sản xuất theo đơn đặt hàng, vì có quá ít công ty xây dựng sẵn sàng chi trả như thế, và chúng tôi cũng không muốn bị mang nợ vì sản xuất quá dư thừa.”
Vấn đề này còn tệ hơn nhiều trong tương lai. Tháng 5/2019, Tetra Pak sẽ khai trương hoạt động một nhà máy sản xuất bao bì hiện đại, với qui mô khu vực ở vùng ven Tp. Hồ Chí Minh. Với tổng vốn đầu tư 110 triệu USD, nhà máy này sẽ có khả năng sản xuất đến 20 tỷ hộp giấy bao bì mỗi năm – sản lượng chuẩn bị trước cho dự báo tăng trưởng thêm 50% của ngành sữa quốc gia.
Cho đến nay, do thiếu các giải pháp tái chế khả thi và hiệu quả, các hộp giấy rác của Tetra Pak ở vùng thành thị của Việt Nam đang được thu lại bởi những dịch vụ gom rác được chính quyền địa phương giao trách nhiệm, ví dụ như Citenco, được tiêu hủy ở các bãi chôn rác khổng lồ ở khắp đất nước. Ở tỉnh Bà Rịa, phần lớn các hộp giấy carton được vứt vào một khu chứa rác do công ty Hàn Quốc thầu, rộng 30 mẫu – lớn nhất khu vực. Không hề có bất cứ hoạt động phân loại hay tái chế nào. Người ta ước tính có từ 76% đến 82% rác thải đô thị ở Việt Nam không được tái chế và được xử lý bằng cách chôn lấp. Nhưng ở các vùng nông thôn, nơi chỉ có 10% rác thải được thu gom bởi chính quyền địa phương, phần lớn chúng bị vứt ra đường hoặc xuống biển.
Ông Ta Bao Long (xin dùng tên không dấu theo tường thuật của theGuardian, vì chúng tôi không biết được tên chữ Việt chính xác của người này), người phát ngôn của tập đoàn Tetra Pak ở Việt Nam, cho biết: “Khi Tetra Pak bắt đầu đến Việt Nam vào năm 1994, việc uống sữa hầu như không có. Thường thì người dân dùng sữa đặc có đường … cho em bé hoặc người bệnh. Chúng tôi đã dạy cho người tiêu dùng về sự tiện lợi và an toàn của việc uống sữa từ một hộp giấy carton tiện lợi và luôn có sẵn mọi nơi, mọi lúc.”
Tập đoàn này thừa nhận rằng còn phải làm rất nhiều chuyện để triển khai quy trình tái chế ở Việt Nam. Jason Pelz, giám đốc quy trình kinh tế vùng của Tetra Pak nói với phóng viên của theGuardian như sau: “Chúng tôi đang tích cực làm việc trong vấn đề tài chế kể từ năm 2004, lùng sục các đối tác tái chế và tìm kiếm sự hỗ trợ từ phía chính phủ cũng như các tổ chức phi chính phủ (NGOs). Chúng tôi bắt đầu cộng tác với nhà tái chế đầu tiên từ năm 2016. Chúng tôi đồng ý rằng cần nhiều nỗ lực hơn nữa cho việc này. Trong vài năm gần đây, chúng tôi đã làm việc với các đối tác của mình để triển khai khả năng tái chế 18.000 tấn một năm. Nhưng vấn đề xảy ra ở khâu thu gom và phân tách rác. Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc chặt chẽ hơn với chính phủ, cũng như là các đối tác khác để gia tăng việc thu gom hộp giấy carton phế thải và thực hiện tái chế ở Việt Nam.”
Nhận xét của #hanhtinhtitanic là:
Thật lạ lùng khi một hãng làm bao bì đồ hộp cho sữa ở Châu Âu (Thụy Điển – một quốc gia tư bản có tiếng là văn minh, sạch sẽ, thân thiện với môi trường) lại có thể sản xuất ra 8,1 tỷ hộp giấy carton tráng nhựa/nhôm ở bên trong, cung cấp giải pháp kênh phân phối tiện lợi cho các hãng sữa và nước uống dinh dưỡng ở Việt Nam, hưởng lợi rất nhiều từ các dự án nâng cao dinh dưỡng dân sự của chính quyền nước sở tại, thảy ra thị trường – các siêu thị, tiệm tạp hóa, gia đình, để người dân sử dụng có một lần duy nhất rồi vứt bỏ, mà lại không có bất cứ suy nghĩ, kế hoạch hay dự báo cho chính quyền về thảm họa môi trường của thứ mà họ sản xuất ra – với lý do rất “văn minh, nhân bản và tốt đẹp” là phục vụ cho người dân uống sữa nhiều hơn, dễ dàng hơn.
Họ lại còn tự hào nói rằng “đã dạy cho dân Việt Nam về sự tiện lợi và an toàn của việc uống sữa từ một hộp giấy carton tiện lợi và luôn có sẵn mọi nơi, mọi lúc.” Có vẻ chuyện này cũng giống như câu dạy đời khét tiếng của Chu Xuân Phàm – người đại diện của Formosa rằng “dân Việt cần chọn cá hay chọn thép”. Chẳng có gì khác cả, khi người ta tiếp tay cho việc xả xuống biển hoặc chôn lấp các đồ hộp bẩn thỉu, mất hàng trăm năm mới phân hủy hết, lại chứa nhựa và các chất thải rắn công nghiệp sẽ làm nguy hại cho sinh vật biển và hệ sinh thái. Cái khác là với Formosa thì cá chết ngay để người dân chứng kiến, còn với đồ hộp giấy carton, nhựa và nhôm, thì cá và các sinh vật biển chết dần dần, lại có thể tích lũy thêm chất thải công nghiệp vào cơ thể chúng. Và thêm nữa, người dân sẽ hài lòng hơn, vì họ được uống sữa thoải mái, dễ dàng, tiện lợi mà không cần biết đến hành động SINGLE-USE của mình sẽ góp phần tàn phá môi trường sống của chính họ.
Hãy thử tượng tượng với 8,1 tỷ hộp giấy của Tetra Pak chia đều cho 100 triệu dân Việt Nam, thì mỗi người dân hàng năm chất đống xung quanh họ 81 hộp giấy phế thải và sống với chúng gần như trong suốt cuộc đời của mình – vì cần đến hàng trăm năm để những hộp giấy này bị tiêu hủy bởi điều kiện tự nhiên. Đống đồ hộp phế thải này – tích lũy qua từng năm – đủ để chôn lấp mỗi một người dân Việt Nam vào lúc cuối đời. Thế mà họ chọn cách vứt chúng xuống biển hoặc chôn xuống lòng đất, bán cái gánh nặng ấy cho thiên nhiên và những sinh vật khác trên hành tinh này. Và nếu có ai đó tìm cách điều tra hoặc tìm hiểu số phận của các hộp giấy Tetra Pak, họ sẽ phải đi lòng vòng để chứng kiến trách nhiệm này được đổ thừa “tại, vì, bị, và chưa thể hoàn thành, tuy chúng tôi cũng rất muốn.”
Lúc nào cũng thế, sản xuất và cung cấp ra thị trường thì dễ, nhưng thu gom, phân tách và tái chế là chuyện rất gian nan. Đó là vì quy luật của thị trường tư bản và nền sản xuất công nghiệp, khi người ta luôn muốn giá thành sản phẩm cùng với chi phí sản xuất hạ tối đa để gia tăng lợi nhuận và tạo thuận lợi cho tăng trưởng kinh doanh. Tetra Pak thậm chí còn không muốn tài trợ hay thực thi các chương trình giáo dục cho con trẻ tại các trường học hay gia đình – nơi quyết định số phận của các hộp giấy carton sau khi dùng xong. Họ nói năng và biện hộ rất là khéo léo – rằng chúng tôi đã làm hết sức có lợi cho người Việt Nam, đã cố gắng hợp tác với các đối tác tái chế, đã yêu cầu chính phủ hỗ trợ… Thế nhưng, đáng lẽ họ phải nghĩ đến và đệ trình một quy trình thu gom rác từ sản phẩm của họ ngay từ lúc chưa vào Việt Nam, đã phải bàn bạc với chính phủ nguyên tắc bảo vệ môi trường, đã phải tăng giá thành sản phẩm có bao gồm cả khâu thu gom và tái chế để tạo ra quy chế và chính sách của riêng tập đoàn. Hay ít ra, họ cũng phải tính đến rằng quy trình tái chế hộp giấy carton để sản xuất tấm lợp mái nhà cũng phải cạnh tranh được với chính thị trường thương mại của ngành hàng này về giá cả và chi phí.
Nhiều ý kiến sẽ “blame” – đổ tội cho nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam. Vâng, họ cũng đáng bị như thế, nhưng tội của họ lại nhẹ hơn tập đoàn Tetra Pak. Thứ nhất, chắc chắn nhà cầm quyền đã được chi tiền và thu lợi từ những hoạt động của tập đoàn này – về mặt kinh tế và nếp sống “văn minh”. Thế nên họ không cần biết và phớt lờ cho hoạt động kinh doanh “vô tội vạ” của Tetra Pak. Thứ hai, những kẻ lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam không có kinh nghiệm – hay nói khác hơn, là ngu dốt – với các quy trình công nghiệp có sức tàn phá khủng khiếp của các nước tư bản. Họ chỉ cần biết đến kinh tế tăng trưởng, người dân được hưởng lợi, và không thấy được tác hại của một quá trình tích tụ hậu quả từ quy trình công nghiệp ấy.
Người dân thì sao? Họ nhiễm thứ bệnh “tự kiêu”, “hãnh tiến”, “tiện lợi”, “có tiền là có tất cả”, được “truyền thông” và “giáo dục” bởi các chương trình quảng cáo, tiếp thị sữa, nước uống dinh dưỡng. Họ tự hào sử dụng xong rồi vứt đi, chẳng cần biết hệ quả do việc mình làm. Thế là đất nước ngập đầy rác – không phải thứ rác dễ phân hủy của 70 đến 80 năm trước, như lá chuối giấy bồi để gói thức ăn, giỏ tre để đựng cá thịt khi đi chợ, mà là các hộp giấy carton chứa nhựa và nhôm phải mất cả trăm năm để phân hủy. Phong cách hiện đại mang đến những điều không ngờ tới – và thường thì nó phục vụ cho sự ích kỷ của con người hơn. Người dân không có tội trong chuyện này, ngoài việc họ chiều theo bản năng thú vật của mình và vô ý thức khi nghĩ đến tương lai của con cháu mình – sẽ sống ngập trong rác.
Vâng, ngay cả các bãi biển ở đảo Christmas (Australia) cũng ngập trong rác nhựa. Trong lịch sử rác thải của mình, 70% tổng số rác nhựa của Mỹ được Trung Quốc mua lại. Sau năm 2017, Bắc Kinh cấm nhập rác nên dòng chảy rác nhựa của Mỹ lại đổ qua Thái Lan, Malaysia, Việt Nam, Thổ Nhĩ Kỳ, và thậm chí là Canada. Bản thân Trung Quốc cũng trở thành các hố rác vì thói tiêu xài của họ.
“Lỗi tại tôi, lỗi tại tôi mọi đàng”. Rồi nếu các quốc gia giàu có và các tập đoàn công nghiệp đa quốc gia chỉ biết sản xuất, xả rác và thu lợi nhuận ở các nước nghèo, đang phát triển, thì một ngày nào đó, đống rác ấy sẽ trôi đến Mỹ, Úc, Anh, Pháp, Nhật thôi, vì tất cả đều sống ở trên cùng một hành tinh duy nhất. Chẳng ai có thể nói “Amerika First”, “Brazil First”, “Canada First”, “Japan First”, “Australia First”… vì một ngày nào đó, thứ bẩn thỉu mà họ đã tiếp tay gây ra sẽ đến ngay trước cửa nhà họ, đầu độc con cháu họ, phá hủy giấc mơ của những người giàu nhưng ích kỷ và kiêu ngạo.
Rõ ràng là, con người vừa quá tự do, vừa thích hưởng thụ, lại quá ngu xuẩn, đến nỗi, nhà văn Elias Canetti (giải Nobel Văn học 1981) phải thốt lên: “Each of us is a king in a field of corpses” (Mỗi người chúng ta là một chúa tể trên cánh đồng đầy xác chết). Và thói xấu trên được thúc đẩy bởi cơ chế của thị trường tự do và bộ máy công nghiệp tư bản hiện đại. Chúng ta không thể dừng lại được nữa, khi điều đó đã ngấm vào máu thịt và suy nghĩ rồi.
Phần chia sẻ ý kiến