Mùa hè đỏ lửa và nóng bức năm nay trông giống như viễn cảnh của
tương lai, khi các nhà khoa học đang cảnh báo về một kỷ nguyên mới của
biến đổi khí hậu, và nó cho thấy thực tế thế giới con người vẫn chưa sẵn
sàng chuẩn bị đủ để sống trên một hành tinh ngày càng nóng hơn.
Các thảm họa xảy ra hàng ngày đều vượt quá tầm kiểm soát và mang tính
hủy diệt. Ở bang California, những người lính cứu hỏa đang phải chạy đua
để kiểm soát đám cháy rừng lớn nhất trong lịch sử tiểu bang này. Sản
lượng thu hoạch các hoa màu chính yếu như lúa mì và bắp chắc chắn sẽ
giảm sút nhiều trong năm nay tại những quốc gia có vùng địa lý hoàn toàn
khác biệt nhau như Thụy Điển và El Salvador. Ở Châu Âu, các nhà máy
năng lượng nguyên tử phải ngừng hoạt động vì nước sông giúp làm nguội
phản ứng hạt nhân trở nên quá ấm. Những cơn sóng nhiệt xảy ra tại bốn
lục địa làm hư hại nhiều hệ thống đường dây điện.
Và hàng chục
cái chết liên quan đến nhiệt độ môi trường tăng cao ở Nhật Bản trong mùa
hè này đã cung cấp hương vị cho điều mà nhiều nhà nghiên cứu khoa học
cảnh báo về sự gia tăng tỷ lệ tử vong vì sốc nhiệt cực đoan. Một nghiên
cứu hồi cuối tháng trước trên Tạp chí Y khoa của Thư viện Khoa học Công
chúng (PLOS Medicine) dự báo một mức tăng tử vong vì nhiệt gấp 5 lần
dành cho nước Mỹ vào năm 2080. Và viễn cảnh dành cho các nước kém giàu
hơn Mỹ thì chắc chắn tệ hại hơn, ví dụ như với Philippines chẳng hạn,
các nhà nghiên cứu cho biết tỷ lệ tử vong sẽ tăng 12 lần.
Trên phạm vi toàn cầu, năm nay đang dần trở thành năm thứ tư có nền nhiệt nóng nhất trong lịch sử ghi nhận của loài người. Những năm nóng hơn lại chính là ba năm liên tiếp trước đó. Chuỗi ghi nhận kỷ lục này là một phần của chiều hướng gia tăng nhiệt độ so với thời kỳ con người bắt đầu khởi động nền công nghiệp hóa của mình, mà các nhà khoa học gọi đó là chứng cứ rõ ràng nhất của biến đổi khí hậu gây ra bởi phát thải khí nhà kính.
Và cho dù sẽ có một số thay đổi về khuôn mẫu thời tiết
trong những năm sắp tới, với xen kẽ một số năm mát mẻ hơn, thì xu hướng
chung vẫn rõ ràng: 17 trong 18 năm có nền nhiệt nóng nhất kể từ khi con
người biết ghi nhận nhiệt độ trong thời hiện đại, đã diễn ra bắt đầu từ
năm 2001.
Ts. Cynthia Rosenzweig, người đang điều hành nhóm
nghiên cứu những tác động của khí hậu ở Học viện Nghiên cứu Không gian
Goddard của NASA (NASA Goddard Institute for Space Studies), nói về hiện
tượng nóng lên toàn cầu và thiệt hại cho con người như sau: “Nó không
còn là tiếng kêu gọi thức tỉnh nữa. Giờ đây, điều đó đang xảy ra trong
thực tế đối với hàng triệu người trên khắp thế giới.”
Vậy hãy cẩn thận trước khi bạn cho rằng nó là một điều bình thường mới.
Nhiệt độ vẫn đang gia tăng, và cho đến nay, mọi nỗ lực nhằm chế ngự
nhiệt độ đều thất bại. Các nhà khoa học đã kết luận những cơn sóng nhiệt
luôn có chiều hướng gia tăng cường độ và tần số, tỷ lệ thuận với lượng
khí thải của con người. Và ở phía trước là một tương lai của hàng loạt
thất bại về mặt hệ thống, đe dọa những nhu cầu căn bản như nguồn cung
lương thực và điện năng.
Đối với rất nhiều nhà khoa học, đây
chính là năm mà họ bắt đầu trải nghiệm biến đổi khí hậu thay vì chỉ
nghiên cứu về nó như trước đây.
Bà Kim Cobb, một giáo sư về khoa
học khí quyển và địa lý thuộc Học viên Công nghệ Georgia ở Atlanta (Mỹ)
(Georgia Institute of Technology), phát biểu: “Thành thật mà nói, những
gì chúng ta cùng chứng kiến ngày hôm nay làm cho tôi phải xem xét lại,
không chỉ việc con cái mình sẽ sống như thế nào, mà còn chính cá nhân
tôi sẽ sống và hiện đang sống như thế nào. Chúng ta chưa chuẩn bị đủ cho
điều đó. Về mặt cá nhân, tôi chưa chuẩn bị đủ cho điều đó.”
Ngay
trong tuần này, bà đang cài đặt những cảm biến để đo lường mực nước
biển dâng ở vùng duyên hải Georgia nhằm giúp các quan chức chính phủ
kiểm soát phản ứng của thảm họa, khi nó ập đến.
Cô Katherine
Mach, một nhà khoa học về khí hậu thuộc Đại học Stanford (Mỹ), cũng cho
biết một điều gì đó đang đánh động ý thức của cô.
Cô nói: “Hàng
thập kỷ trước đây, khi ngành khoa học nghiên cứu về các đề tài khí hậu
lần đầu tiên ra đời, những tác động ấy được xem như là vấn đề của người
khác, của thế hệ loài người trong tương lai, hoặc có lẽ của riêng những
cộng đồng dân cư đang đấu tranh cho môi trường”, và cho biết thêm rằng
nền khoa học ngày nay đã ngày càng có khả năng liên kết được sự kiện
thời tiết với biến đổi khí hậu.
Cô nói tiếp: “Do chúng ta ngày
càng cảm thấy khó chịu vì oi bức và khói bụi, đã đến lúc ngành khoa học
giáo điều phải xác định cách thức mà các loại khí giữ nhiệt đã gây ra
mối hiểm họa này. Đây chính là thời điểm đổi thay mà tất cả chúng ta
đang cùng trải nghiệm với nhau.”
Trên bình diện toàn cầu, năm
nóng nhất từng được ghi nhận là năm 2016. Và điều đó hoàn toàn có thể dự
đoán được, vì năm đó có xảy ra hiện tượng El Niño, lúc mà chu kỳ khí
hậu ở Thái Bình Dương đặc biệt khuếch đại nền nhiệt Trái Đất.
Nhưng sau đó, rất đáng ngạc nhiên là 2017 không phải là một năm có hiện
tượng El Niño mà vẫn nền nhiệt nóng gần tương đương như vậy. Và theo Cơ
quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc Gia Hoa Kỳ (NOAA), đó là năm
nóng nhất thứ ba theo ghi nhận, còn đối với Cơ quan Hàng không và Không
gian Hoa Kỳ (NASA), đó lại là năm thứ hai nóng nhất.
Và NOAA cũng
đã xác nhận rằng, nửa đầu năm 2018, cũng không có hiện tượng El Niño
xảy ra, có nền nhiệt nóng thứ tư trong lịch sử ghi nhận.
Theo
NOAA, trong toàn bộ khu vực thuộc vĩ độ thấp hơn của 48 tiểu bang Hoa
Kỳ, khoảng thời gian giữa tháng Năm và tháng Bảy được xếp hạng nóng nhất
trong lịch sử, với mức nhiệt trung bình là 70,9°F, hay 21,6°C, nghĩa là
hầu như tăng lên 5% so với bình thường. Năm ngoái, mực nước biển cũng
tiếp tục có khuynh hướng dâng lên cao hơn, thêm khoảng 3 inches, hay
7,7cm, cao hơn các mực nước biển đo được từ năm 1993.
Tất cả các con số này có ý nghĩa gì?
Đối với Daniel Swain, một nhà khoa học khí hậu thuộc Đại học California
(Los Angeles, Mỹ), chúng chứng minh cho các mô hình toán học của cộng
đồng khoa học, dù điều đó không nhất thiết làm chúng ta cảm thấy thoải
mái.
Ts. Swain thận trọng chia sẻ: “Chúng ta đang sống trong một
thế giới không chỉ nóng ấm hơn so với trước đây. Chúng ta chưa chạm đến
một tình trạng bình thường mới. Đây chưa phải là trạng thái ổn định của
một thời đại biến đổi khí hậu mới.”
Ngược lại với hiểu biết trên,
lượng phát thải khí carbon dioxide đã gia tăng đến mức kỷ lục trong năm
2017, sau ba năm được kiểm soát ở mức ổn định. Trong khí quyển, người
ta thấy carbon ở mật độ cao nhất trong vòng 800.000 lịch sử của Trái
Đất.
Mặc cho hiệp ước toàn cầu về hạn chế khí thải gây hiệu ứng
nhà kính ở Paris diễn ra hai năm trước, các quốc gia gây ô nhiễm nhất
thế giới — bao gồm Mỹ, quốc gia duy nhất trên Trái Đất rút khỏi hiệp ước
trên — đều không hề tuân theo những mục tiêu cắt giảm khí thải mà họ tự
mình cam kết. Thậm chí các nước giàu có cũng không đóng góp tiền, như
đã cam kết trong thỏa thuận Paris, để giúp đỡ những nước nghèo đối phó
với các thảm họa của biến đổi khí hậu.
Cho đến nay, nhiều nhà
khoa học vẫn chỉ ra rằng, với việc cắt giảm đáng kể khí nhà kính và thay
đổi cách sống của con người chúng ta — ví dụ như lãng phí thức ăn — thì
hiện tượng ấm nóng toàn cầu có thể chậm lại đủ để tránh được những hậu
quả nghiêm trọng nhất của biến đổi khí hậu.
Một số chính phủ, ở
phạm vi cả trung ương và địa phương, đang ra sức hành động. Trong một nỗ
lực ngăn chặn các trường hợp tử vong do nhiệt, nhiều viên chức nhà nước
đang cam kết trồng nhiều cây xanh hơn ở Melbourne, (Úc), và lợp mái nhà
với tấm phủ sơn phản chiếu màu trắng ở Ahmedabad (Ấn Độ). Các nhà nông
học đang cố hết sức phát triển hạt giốn có khả năng chịu nhiệt và hạn
hán tốt hơn. Thụy Sĩ thì hy vọng tránh cho các đường ray xe lửa bị cong
vêu dưới sức nóng cực độ bằng cách sơn chúng thành màu trắng.
Các
nhà khoa học khí hậu cũng cố gắng đẩy nhanh và hiệu quả hơn công việc
nghiên cứu của mình. Nhóm của Ts. Rosenzweig ở NASA đang nỗ lực tiên
đoán, không chỉ khả năng xảy ra của một cơn sóng nhiệt, mà còn thời gian
tồn tại của nó, để giúp ban lãnh đạo các thành phố ở Mỹ chuẩn bị đối
phó. Những nỗ lực tương tự cũng được tiến hành nhằm dự báo sự phân bố
của lượng mưa cực đoan để hỗ trợ nông dân trước thảm họa.
Các nhà
khoa học của Tổ chức Thẩm quyền Khí hậu Thế giới (World Weather
Attribution) đang làm việc để cải tiến những mô hình nghiên cứu của họ
trở nên chính xác hơn. Bà Friederike Otto, một phó giáo sư thuộc Đại học
Oxford, cũng là thành viên của tổ chức này, cho biết: “Nhiệt độ ở Châu
Âu đang nóng lên nhanh hơn cả các mô hình dự đoán.”
Gần đây, nhóm
của bà giáo sư đã kết luận rằng nền khí hậu biến đổi do con người tạo
ra đã gia tăng gấp đôi khả năng xảy ra mức nhiệt độ cao kỷ lục ở Bắc Âu
vào mùa hè năm nay.
Tác động của các ghi nhận nền nhiệt này đang
được cảm nhận bằng nhiều cách khác nhau. Nguồn cung năng lượng của châu
lục cũng đang bị quá tải vì rất nhiều máy điều hòa nhiệt độ được bật lên
trong tuần qua.
Rồi tiếp theo là tác động của nhiệt và hạn hán
đối với nghề nông. Ở El Salvador, một đất nước bị xâu xé bởi các băng
nhóm bạo lực, những người nông dân ở khu vực phía Đông của quốc gia này
đang phải đứng nhìn vụ mùa bắp mùa hè của họ bị hủy diệt bởi nền nhiệt
vượt kỷ lục, lên đến 107°F, hay khoảng 41°C. Theo chính phủ nước này,
trời không hề đổ mưa trong suốt 40 ngày qua ở một số nơi.
Năm
nay, sản lượng lúa mì ở nhiều quốc gia thuộc Liên minh Châu Âu (European
Union) cũng được tiên đoán bị sút giảm. Tại Anh Quốc, sản lượng lúa mì
được dự đoán sẽ thấp hơn cùng kỳ trong vòng 5 năm qua. Nông dân Đức cũng
cho biết vụ mùa của họ dường như thấp hơn mức bình thường. Và ở Thụy
Điển, mức nhiệt độ cao kỷ lục làm cho nhiều cánh đồng nứt nẻ và các bác
nông dân phải tranh nhau từng đám cỏ khô cho đàn gia súc của họ.
Palle Borgstrom, Chủ tịch của Hiệp hội Nông dân Thụy Điển (Federation of
Swedish Farmers), cho biết trong một cuộc phỏng vấn rằng tổ chức của
ông ước tính mức thiệt hại trong nền nông nghiệp nước nhà lên đến 1 tỷ
USD.
Ông nói thêm: “Chúng tôi nhận được một số cuộc gọi từ những người nông dân đang thức trắng đêm và lo âu về hoàn cảnh thực tế của họ. Đây là tình trạng cực đoan mà chúng tôi chưa bao giờ phải đối mặt.”
Một bài báo rất đáng chú ý trên Business Insider đã liệt kê rất nhiều giải pháp – còn gọi là geoengineering (can thiệp khí hậu) hay planet hacking – mà con người sẽ...
Đây là một clip nhỏ được đăng trên trang twit của anh Nick Kukoz – một chuyên viên công nghệ có tâm hồn bảo vệ môi trường. Anh nói thế này: “Các bạn hãy xem cho đến...
Phần chia sẻ ý kiến