Theo nghiên cứu mới do Trung tâm Nghiên cứu Khí quyển Quốc gia Hoa Kỳ (National Center for Atmospheric Research – NCAR) thực hiện, việc phong tỏa và cắt giảm hoạt động xã hội có liên quan đến đại dịch COVID-19 đã tác động đến lượng phát thải các bụi khí ô nhiễm, và làm nền nhiệt của hành tinh gia tăng nhẹ trong vài tháng vào năm ngoái (2020).
Khám phá ngược đời này đề cao ảnh hưởng của các hạt bụi lơ lửng trong không khí, còn gọi là khí dung (aerosols), có khả năng chặn bức xạ mặt trời chiếu tới cả hành tinh này. Khi lượng phát thải bụi khí này giảm vào mùa xuân năm ngoái, nhiều bức xạ nhiệt của Mặt Trời đã có thể chạm đến được bề mặt của Trái Đất, đặc biệt là ở các quốc gia có nền công nghiệp nặng, chẳng hạn như Hoa Kỳ và Nga – nơi thường bơm một lượng lớn bụi khí vào bầu khí quyển.
Nhà khoa học Andrew Gettelman của NCAR, tác giả chính của nghiên cứu trên, cho biết:
“Đã có một sự sụt giảm lớn về lượng khí thải từ các ngành công nghiệp gây ô nhiễm nhất, và điều đó gây ra ảnh hưởng tức thời, ngắn hạn đến nền nhiệt toàn cầu. Lớp khí ô nhiễm đã có tác dụng làm nguội bớt hành tinh, và vì vậy, sẽ là hợp lý khi cho rằng việc giảm ô nhiễm sẽ làm nền nhiệt của cả hành tinh ấm lên ngay lập tức.”
Nghiên cứu đã cho thấy nền nhiệt trên nhiều khu vực tại bề mặt Trái đất vào mùa xuân năm ngoái đã ấm hơn khoảng từ 0,2-0,5 độ F (tức là 0,1-0,3 độ C) so với dự kiến với điều kiện thời tiết hiện tại. Ảnh hưởng rõ rệt nhất xảy ra ở các khu vực thường có liên quan đến lượng phát thải bụi khí dung đáng kể, với mức tăng nhiệt đạt khoảng 0,7 độ F (tức là 0,37 độ C) trên phần lớn lãnh thổ Hoa Kỳ và Nga.
Nghiên cứu mới này nêu bật những ảnh hưởng phức tạp và thường có ý nghĩa mâu thuẫn của các loại khí thải khác nhau đến từ các nguồn như nhà máy nhiệt điện, xe có động cơ, cơ sở công nghiệp và nhiều nguồn phát thải khác. Trong khi bụi khí dung có xu hướng mang lại hiệu ứng làm sáng cho các đám mây và phản xạ bức xạ nhiệt Mặt trời trở lại không gian, thì khí carbon dioxide và các loại khí nhà kính khác lại có tác dụng ngược lại, giữ nhiệt ở gần bề mặt hành tinh và làm tăng nền nhiệt.
Bất chấp những tác động nóng lên trong ngắn hạn, Ts. Gettelman vẫn nhấn mạnh rằng tác động lâu dài của đại dịch có thể làm chậm lại tiến trình thay đổi khí hậu một chút vì lượng khí thải carbon dioxide giảm – loại khí đã tồn tại trong bầu khí quyển hành tinh trong nhiều thập kỷ và có ảnh hưởng dần dần đến nền khí hậu. Ngược lại, bụi khí dung – trọng tâm của nghiên cứu này – có tác động mang hiệu ứng tức thời hơn và sẽ mất dần trong vài năm.
Nghiên cứu trên được công bố trong tạp chí khoa học Geophysical Research Letters. Nghiên cứu được tài trợ một phần bởi Quỹ Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (National Science Foundation), một nhà tài trợ của NCAR. Ngoài việc tham gia của các nhà khoa học thuộc NCAR ra, nghiên cứu này còn được tiến hành đồng thời bởi giới khoa học gia tại Đại học Oxford, Đại học Imperial và Đại học Leeds (Anh Quốc).
Khám phá các tác động
Mặc dù giới khoa học từ lâu đã có thể định lượng được tác động giữ nhiệt của khí carbon dioxide, ảnh hưởng đến nền khí hậu của các loại bụi khí dung khác nhau – bao gồm sulfates, nitrates, carbon đen và bụi ô nhiễm – lại rất khó xác định hơn. Một trong những thách thức lớn đối với việc dự báo tiến trình biến đổi khí hậu trong tương lai là ước tính mức độ mà xã hội sẽ tiếp tục thải ra bụi khí và ảnh hưởng của các loại bụi khí khác nhau lên mây trời và nhiệt độ.
Để tiến hành nghiên cứu trên, Ts. Gettelman và các đồng nghiệp của ông đã sử dụng hai mô hình khí hậu hàng đầu thế giới: Mô hình Hệ thống Trái đất Cộng đồng (Community Earth System Model) của NCAR và một mô hình khác có tên gọi là ECHAM-HAMMOZ, được phát triển bởi một tập hợp các quốc gia Châu Âu. Họ đã chạy mô phỏng trên cả hai mô hình, điều chỉnh lượng phát thải của bụi khí dung và kết hợp các điều kiện khí tượng thực tế vào năm 2020, chẳng hạn như gió.
Cách tiếp cận này cho phép họ xác định tác động của việc giảm lượng khí thải đối với những thay đổi nhiệt độ quá nhỏ đến nỗi khó phát hiện ra được trong quan sát thực tế, nơi chúng có thể bị che mờ bởi các thay đổi trong điều kiện khí quyển.
Kết quả cho thấy hiệu ứng ấm lên mạnh nhất ở vĩ độ giữa và trên của Bắc bán cầu. Hiệu ứng này hỗn hợp ở vùng nhiệt đới và tương đối nhỏ ở phần lớn Nam bán cầu, nơi phát thải khí dung không phổ biến.
Ts. Gettelman cho biết nghiên cứu này sẽ giúp giới khoa học hiểu rõ hơn về ảnh hưởng của các loại bụi khí dung trong nhiều điều kiện khí quyển khác nhau, giúp thông tin về những nỗ lực giảm thiểu cuộc khủng hoảng biến đổi khí hậu. Mặc dù nghiên cứu minh họa cách các lớp bụi khí chống lại tác động nóng lên của khí nhà kính, ông tiến sĩ nhấn mạnh rằng việc thải nhiều loại bụi khí này vào tầng khí quyển thấp không phải là một chiến lược khả thi để làm chậm tiến trình biến đổi khí hậu. Ông nói:
“Phát thải bụi khí dung gây hậu quả lớn đối với sức khỏe con người. Việc cho rằng chúng ta nên gây ô nhiễm bầu khí quyển là một điều không thực tế chút nào.”
Trong hơn 2 tuần qua, bang California (Mỹ) lại được thắp sáng với các đám cháy rừng khủng khiếp, trong đó, đám Kincade Fire hiện đã đốt trụi 74.000 mẫu đất, thiêu rụi 123 căn nhà,...
Dù có đến hai cơn áp thấp sẽ đổ bộ Philippines – một cơn tại Biển Sulu, một cơn tại miền Nam đảo Luzon, nhưng do gió mùa Đông Bắc và khối khí lạnh tăng cường về phía Nam từ...
Phần chia sẻ ý kiến