Theo một nhóm các nhà khoa học quốc tế – những người luôn cảnh báo rằng loài người vẫn chưa hiểu được mức độ cấp bách của tính đa dạng sinh học và khủng hoảng khí hậu, hành tinh Trái Đất đang phải đối mặt với một “tương lai khủng khiếp của đại tuyệt chủng, sức khỏe suy sụp và biến động đột ngột do khí hậu”, đe dọa sự tồn vong của loài người vì sự thiếu hiểu biết và không hành động.

17 chuyên gia, bao gồm Gs. Paul Ehrlich thuộc Đại học Stanford (Mỹ) – tác giả của cuốn sách Quả bom Dân số (The Population Bomb), và các nhà khoa học đến từ Mexico, Australia và Mỹ, nói rằng hành tinh đang ở trong tình trạng tồi tệ hơn nhiều so với hầu hết mọi người – ngay cả giới khoa học – tưởng tượng.

Họ viết trong một báo cáo được đăng trên tạp chí Frontiers in Conservation Science, và trích dẫn hơn 150 nghiên cứu mô tả chi tiết các thách thức môi trường lớn của thế giới, như sau:

“Quy mô của những mối đe dọa đối với sinh quyển và tất cả các dạng sống của nó – bao gồm cả loài người – trên thực tế là rất lớn đến mức khó nắm bắt được đối với ngay cả các chuyên gia am hiểu sâu sắc lĩnh vực này.”

Bài báo cáo lập luận rằng, sự trì hoãn giữa việc phá hủy thế giới tự nhiên và tác động của những hành động này mang ý nghĩa cho thấy loài người không nhận ra vấn đề ấy rộng lớn như thế nào.

“Ngay cả giới khoa học [dòng chính] cũng đang gặp khó khăn trong việc thấu hiểu mức độ của sự mất mát này, bất chấp sự xói mòn đều đặn của cấu trúc nền văn minh nhân loại.”

Báo cáo cảnh báo rằng việc di cư ồ ạt do khí hậu gây ra, nhiều trận đại dịch hơn và những xung đột về tài nguyên sẽ không thể tránh khỏi trừ khi loài người có hành động khẩn cấp.

Họ cho biết thêm:

“Báo cáo của chúng tôi không phải là lời kêu gọi đầu hàng – chúng tôi hướng tới việc cung cấp cho giới lãnh đạo một ‘cơn mưa ồ ạt’ thực tế về tình trạng hiện tại của hành tinh, và đây là điều cần thiết cho việc lập kế hoạch để tránh một tương lai tồi tệ.”

Bài báo khẳng định rằng, việc đối phó với mức độ khủng khiếp của vấn đề đòi hỏi những thay đổi sâu rộng đối với chủ nghĩa tư bản toàn cầu, nền giáo dục và sự bình đẳng. Điều đó bao gồm cả việc xóa bỏ ý tưởng tăng trưởng kinh tế vĩnh viễn, định giá hợp lý các yếu tố ngoại ứng (nguồn tài nguyên) môi trường, ngừng sử dụng nhiên liệu hóa thạch, kiểm soát khả năng vận động hành lang của doanh nghiệp và trao quyền nhiều hơn cho phụ nữ.

Báo cáo được đưa ra nhiều tháng sau khi thế giới không đạt được một mục tiêu Aichi về đa dạng sinh học duy nhất do Liên Hiệp Quốc đề ra để ngăn chặn sự tàn phá thế giới tự nhiên, và lần thứ hai liên tiếp các chính phủ không đạt được những mục tiêu bảo vệ đa dạng sinh học trong kế hoạch 10 năm. Tuần này, một liên minh gồm hơn 50 quốc gia đã cam kết bảo vệ gần một phần ba hành tinh vào năm 2030.

Theo một báo cáo gần đây của Liên Hiệp Quốc, ước tính có khoảng một triệu loài đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng, trong đó bao gồm nhiều loài sẽ biến mất trong vòng vài thập kỷ sắp tới.

Gs. Ehrlich nói với phóng viên báo Guardian:

“Tình trạng suy thoái môi trường đe dọa nền văn minh còn nhiều hơn so với Chủ nghĩa Trump hay dịch bệnh Covid-19.”

Trong cuốn Quả bom Dân số xuất bản năm 1968, Gs. Ehrlich đã cảnh báo về sự bùng nổ dân số sắp xảy ra và hàng trăm triệu người sẽ chết đói. Mặc dù ông thừa nhận một số thời điểm nói đến trong sách đã sai, nhưng ông cho biết ông luôn ủng hộ thông điệp cơ bản của nó rằng sự gia tăng dân số và mức độ tiêu dùng cao của các quốc gia giàu có đang dẫn đến sự hủy diệt.

Ông cho báo the Guardian biết:

“Tăng trưởng điên cuồng là căn bệnh chết người của nền văn minh này – nó phải được thay thế bằng các chiến dịch thực hiện mục tiêu công bằng và hạnh phúc của xã hội – không tiêu thụ nhiều thứ rác rưởi hơn.”

Bản báo cáo cảnh cáo rằng các quần thể dân cư lớn và sự phát triển liên tục của chúng đang dẫn đến tình trạng suy thoái đất đai và mất tính đa dạng sinh học.

“Nhiều người hơn đồng nghĩa với việc ngày càng nhiều hợp chất hóa học tổng hợp và chất dẻo nguy hiểm được sản xuất và thải ra môi trường, mà nhiều loại trong số đó làm tăng hàm lượng độc chất tồn tại trên hành tinh này. Nó cũng làm gia tăng khả năng xảy ra các đại dịch, thúc đẩy những cuộc săn lùng tuyệt vọng hơn bao giờ hết đối với nhiều nguồn tài nguyên khan hiếm ”.

Bài báo cáo khoa học lập luận rằng, tác động của tình trạng khẩn cấp về khí hậu thì đã xảy ra rõ ràng hơn so với tình trạng mất đa dạng sinh học, nhưng xã hội vẫn không cắt giảm lượng khí thải. Nếu mọi người hiểu được mức độ của các cuộc khủng hoảng, thì những thay đổi về chính trị và chính sách phải điều chỉnh phù hợp với mức độ nghiêm trọng của mối đe dọa.

Gs. Daniel Blumstein thuộc Đại học California (phân nhánh Los Angeles), người đã giúp viết bài báo cáo, nói với phóng viên báo the Guardian rằng:

“Điều mà chúng tôi muốn nêu ra chính là một khi bạn nhận ra quy mô và nguy cơ thực sự của vấn đề, thì rõ ràng chúng ta cần nhiều hơn những hành động cá nhân như: sử dụng ít nhựa hơn, ăn ít thịt hơn hoặc đi máy bay ít hơn. Quan điểm của chúng tôi chính là chúng ta cần những thay đổi lớn và nhanh chóng một cách có hệ thống.”

Bản báo cáo khoa học trên có trích dẫn một số báo cáo chính được xuất bản trong vài năm qua, bao gồm:

• Báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới năm 2020, trong đó nêu đích danh tình trạng suy giảm đa dạng sinh học là một trong những mối đe dọa hàng đầu đối với nền kinh tế toàn cầu.
• Báo cáo Đánh giá Toàn cầu năm 2019 của IPBES (Diễn đàn Chính sách – Khoa học Liên Chính phủ về các Dịch vụ Đa dạng Sinh học và Hệ Sinh thái / The Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services) cho biết 70% hành tinh đã bị thay đổi bởi con người.
• Báo cáo Living Planet năm 2020 của Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF), cảnh báo số lượng quần thể dân số trung bình của động vật có xương sống đã giảm 68% trong 5 năm qua.
• Một báo cáo năm 2018 của Ủy ban Liên Chính Phủ về Biến đổi Khí hậu của Liên Hiệp Quốc cho biết nhân loại đã vượt qua mức tăng 1 độ C nền nhiệt toàn cầu so với thời kỳ tiền công nghiệp và dự kiến sẽ hướng đến mức tăng nhiệt 1,5 độ C từ năm 2030 đến 2052.

Bản báo cáo khoa học này được công bố sau nhiều năm giới khoa học hàng đầu thế giới đưa ra cảnh báo rõ ràng về tình trạng của hành tinh, bao gồm tuyên bố của 11.000 nhà khoa học vào năm 2019 rằng con người sẽ phải đối mặt với “những đau khổ chưa từng có do khủng hoảng khí hậu” trừ khi chúng ta có những thay đổi lớn. Vào năm 2016, hơn 150 nhà khoa học về khí hậu của Australia đã viết một bức thư ngỏ cho thủ tướng lúc bấy giờ, Ông Malcolm Turnbull, yêu cầu hành động ngay lập tức để giảm lượng khí thải. Trong cùng năm đó, 375 nhà khoa học – trong đó có 30 người đoạt giải Nobel – đã viết một lá thư ngỏ gửi cho thế giới về những thất vọng của họ trước sự bất lực của chính trị đối với cuộc khủng hoảng biến đổi khí hậu.

Gs. Tom Oliver, một nhà sinh thái học tại Đại học Reading (Anh Quốc), người không tham gia vào bản báo cáo trên, cho biết đây là một bản tóm tắt đáng sợ nhưng đáng tin cậy về những mối đe dọa nghiêm trọng mà xã hội phải đối mặt trong một kịch bản “kinh-doanh-như-bình-thường”. Ông nói:

“Giờ đây, giới khoa học cần phải vượt lên trên việc đơn giản chỉ ghi lại tình trạng suy giảm môi trường, và thay vào đó, tìm ra những cách hiệu quả nhất để xúc tiến hành động.”

Gs. Rob Brooker, người đứng đầu Khoa khoa học sinh thái tại Học viện James Hutton (Anh Quốc), người không tham gia vào báo cáo khoa học trên, cho biết bản báo cáo này nhấn mạnh rõ ràng bản chất cấp bách của những thách thức. Ông cho biết:

“Dĩ nhiên, chúng ta không nên nghi ngờ về quy mô to lớn của những thách thức mà chúng ta đang phải đối mặt và những thay đổi chúng ta sẽ cần phải thực hiện để đối phó với chúng.”