Các nghiên cứu mới đã làm rõ thêm những cảnh báo về cái nóng không thể chấp nhận được ở các vùng nhiệt đới, và những hiện tượng cực đoan gần như không thể tưởng tượng được ở các thành phố lớn ở Bắc Bán cầu.
Dưới đây là bài viết của Bob Berwyn, một phóng viên tự do người Áo, người luôn đưa tin về khoa học khí hậu và chính sách khí hậu quốc tế trong hơn một thập kỷ qua. Trước đây, ông từng viết nhiều báo cáo về môi trường, các loài có nguy cơ tuyệt chủng và các vùng đất công cho một vài tờ báo ở Colorado, đồng thời làm biên tập viên và trợ lý biên tập tại các tờ báo cộng đồng ở Colorado Rockies.
Bài do bạn Minh Nhật chuyển ngữ cho Hành tinh Titanic, từ nguồn:
Trong khi giới khoa học cảnh báo cực kỳ cấp bách rằng tình trạng nóng lên toàn cầu đang làm tăng mạnh khả năng xảy ra các đợt nắng nóng chết người, thì nhiều khu vực trên thế giới đang hành động rất ít để bảo vệ các nhóm dân cư dễ bị tổn thương.
Nghiên cứu gần đây cho thấy số người chết trên toàn cầu do nắng nóng khắc nghiệt đang tăng lên, nhưng “Phần lớn xã hội không coi nắng nóng là mối đe dọa”, nhà khoa học khí hậu Fredi Otto của Đại học Oxford cho biết sau khi các nhà nghiên cứu công bố một loạt các hiện tượng cực đoan mới nghiên cứu về nhiệt tại hội nghị trực tuyến của Liên minh Khoa học Địa chất Châu Âu (European Geosciences Union – EGU) vào tháng trước.
Nghiên cứu được thảo luận tại hội nghị cho thấy rằng nhiều mô hình đang đánh giá thấp mối đe dọa ngắn hạn đối với các khu vực dễ bị tổn thương nhất – đấy là những vùng nhiệt đới đông dân cư – và rằng các mối đe dọa không được truyền đạt rõ ràng. Và một nghiên cứu được công bố vào cuối tháng 4 năm 2021 cho thấy ở Mỹ, nguy cơ mất điện trong những đợt nắng nóng như vậy có thể làm tăng số người chết.
Cập nhật tuần trước cho trang web Chỉ báo Khí hậu của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (U.S. Environmental Protection Agency), vốn đã bị chính quyền Trump trì hoãn trong nhiều năm, cho thấy các thành phố lớn của Hoa Kỳ đã trải qua số đợt nắng nóng gấp ba lần — kéo dài từ bốn ngày trở lên với mức nhiệt độ chỉ nên xảy ra 10 năm một lần — trong giai đoạn những năm 2010 cũng như trong những năm 1960. Mùa xảy ra các đợt sóng nhiệt này đã kéo dài 47 ngày. Ngoài hiện tượng kiệt sức vì nóng, nghiên cứu gần đây cũng chỉ ra rằng nhiệt độ quá cao làm gia tăng đáng kể nguy cơ sinh non.
Các đợt nắng nóng theo mùa kéo dài, dai dẳng và mở rộng hơn, một lần nữa lại được nhấn mạnh khi hội nghị của Liên minh Khoa học Địa chất Châu Âu kết thúc. Nhiệt độ tháng 4 đạt kỷ lục mọi thời đại được báo cáo ở trung tâm Á – Âu và Bắc Phi, và một trạm thời tiết trên đảo Crete đã báo cáo đây là nền nhiệt đêm tháng 4 ấm nhất cho đến nay từng được ghi nhận ở châu Âu, mà chưa bao giờ giảm xuống dưới 87 độ F. Những đêm ấm áp liên tục đang kéo dài mối đe dọa sức khỏe của các đợt nắng nóng, do con người không thể phục hồi thể chất sau nhiệt độ ban ngày như thiêu đốt, vì vẫn không giải nhiệt được dù sau khi mặt trời đã lặn.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (World Health Organization), nhiệt độ cực cao đã giết chết ít nhất 166.000 người từ năm 1998 đến 2017 trên toàn cầu, trong đó có khoảng 70.000 người trong đợt nắng nóng năm 2003 ở Châu Âu. Tại Hoa Kỳ, Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh (Centers for Disease Control) đã tính toán rằng nắng nóng khắc nghiệt “gây ra hoặc góp phần vào hơn 7.800 ca tử vong” từ năm 1999 đến năm 2009, trong khi một số nghiên cứu do Cơ quan Bảo vệ Môi trường (Environmental Protection Agency) sử dụng cho thấy trung bình 1.300 ca tử vong do nắng nóng mỗi năm.
Một trong những nghiên cứu được trình bày tại hội nghị cho thấy các khu vực Nam Âu đặc biệt dễ bị tổn thương, với tỷ lệ tử vong do nhiệt dự kiến sẽ tăng 7,9% ở Tây Ban Nha đến năm 2050, nếu tình trạng ấm lên toàn cầu tiếp tục xảy ra với tốc độ hiện tại, nhưng con số này sẽ chỉ còn một nửa nếu tình trạng ấm lên toàn cầu được giới hạn ở 2,7 độ F theo quy định của hiệp định khí hậu Paris.
Chloe Brimicombe, một nhà nghiên cứu khí hậu của Đại học Reading, cho biết: các mối đe dọa ngày càng tăng của nhiệt độ khắc nghiệt đối với những khu vực đông dân cư “không được nêu chính xác” qua các bản báo cáo quan trọng và cơ sở dữ liệu khẩn cấp, hoặc được truyền đạt đầy đủ qua các phương tiện truyền thông bằng ngôn ngữ Tiếng Anh quốc tế.
Bà nói:
“Nhiệt là một kẻ giết người vô hình”.
Mặc dù sóng nhiệt là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu liên quan đến hiện tượng nóng lên toàn cầu, nhưng
“Tình trạng tăng nhiệt cực đoan chưa được xem xét cân xứng trong nghiên cứu và chính sách so với nguy cơ gây tử vong của nó”.
Bà cũng cho biết thêm rằng, điều có thể giúp truyền thông các rủi ro cho toàn thế giới là cần phải áp dụng rộng rãi thang đo nguy hiểm về nhiệt, được phát triển vào năm 2009 — một “chỉ số khí hậu nhiệt phổ quát” — mà đó sẽ là một sự kết hợp với các điều kiện ảnh hưởng đến sức khoẻ con người. Việc so sánh chỉ số đó với các phép đo khí hậu được quan trắc, cho thấy các điều kiện căng thẳng về nhiệt đang gia tăng nhanh hơn nhiều ở những khu vực quá đông dân cư so với khu vực có mật độ dân số trung bình, và điều này có thể dẫn đến việc tác động của sóng nhiệt đã bị đánh giá thấp.
Các tác động sóng nhiệt tồi tệ nhất vẫn đang ở phía trước
Dự báo thảm khốc nhất là đối với các khu vực nhiệt đới ở Châu Phi và Nam Á, nơi hàng chục triệu người dễ bị tổn thương do nắng nóng khắc nghiệt. Đến năm 2070 ở những vùng này, tình trạng kết hợp giữa nền nhiệt độ và độ ẩm cực cao sẽ khiến khoảng 1,5 tỷ người gặp rủi ro lớn. Các đợt nắng nóng chết người, hình thành do sự kết hợp của mức nhiệt độ trên 95 độ F và độ ẩm vượt quá 90%, sẽ bắt đầu xảy ra hàng năm ở những khu vực đó, thay vì mỗi 25 năm một lần, với tình trạng kéo dài gần ngưỡng gây tử vong đó trong nhiều tuần liên tục.
Bà giáo sư nói:
“Chúng ta đang khiến cho vùng nhiệt đới trở nên không thể sống được.”
Nếu tình trạng ấm lên tiếp tục không suy giảm cho đến năm 2050,
“sẽ có rất nhiều người chết và dẫn đến nạn di cư hàng loạt, và đó là điều mà chúng tôi thực sự chưa công bố đủ.”
Bà nói thêm:
“Những người nghèo nhất trong xã hội sẽ sống ở những khu vực dễ bị tổn thương nhất, và họ thường ở các vùng nông thôn, phải làm việc bên ngoài trời nhiều giờ, trực tiếp phơi mình ra với nắng nóng.”
Nhà khoa học khí hậu Mike Byrne của Đại học Oxford cho biết rằng, ngay cả sau một chuỗi nhiều năm với nhiệt độ toàn cầu kỷ lục, “những gợi ý nguy hiểm về việc các hiện tượng khí hậu cực đoan này đang diễn ra thường xuyên hơn, cách chúng có thể ảnh hưởng đến con người và cơ sở hạ tầng, vẫn chưa thực sự được nhắc đến đầy đủ”. Ông hiện tiến hành nghiên cứu cho thấy nền nhiệt cực đoan đang gia tăng trên nhiều vùng nhiệt đới hơn so với mức nhiệt độ trung bình trên bề mặt đất liền toàn cầu.
Ông cho biết:
“Xu hướng đối với điều kiện nhiệt độ cực cao được khuếch đại trên đất liền, nơi tác động nghiêm trọng nhất đến sức khỏe con người, nguy cơ cháy rừng và vùng sản xuất lương thực.”
Mô hình nghiên cứu của ông cho thấy nhiệt độ ở các vùng đất nhiệt đới đang tăng lên nhiều hơn mức nhiệt độ trung bình trên tất cả các vùng đất của hành tinh. Ông nói thêm rằng xu hướng này dường như được thúc đẩy do đất đai khô hạn hơn, với ít độ ẩm có thể bốc hơi khỏi mặt đất để làm mát bầu không khí.
Nghiên cứu của ông một phần được truyền cảm hứng từ một nghiên cứu vào năm 2019, cho thấy những lỗ hổng trong giới nghiên cứu về tác động cực đoan của biến đổi khí hậu tại Châu Phi, lục địa nóng nhất thế giới. Các khu vực ở Trung Đông và Bắc Phi có thể là những nơi sẽ có nhiệt độ tăng cao hơn khả năng sinh tồn của con người.
Ông nói:
“Với tốc độ tăng lên nhanh chóng của các mức nhiệt độ cực đoan, chúng ta có thể thực sự bước qua một giới hạn nền tảng nhất, vượt quá khả năng tự làm mát của con người.”
Điều đó có thể khiến cuộc sống của con người ở những khu vực đó không thể tiếp tục được nếu không có máy điều hòa nhiệt độ.
Ông nói tiếp:
“Nghiên cứu của Fredi Otto là động lực cho tôi, cho thấy một lỗ hổng trong hiểu biết của chúng ta về các sự kiện cực đoan xảy ra ở Châu Phi.”
Tiến sĩ Byrne còn cho biết, cần có thêm nghiên cứu hơn nữa về các thái cực nhiệt độ ở vùng nhiệt đới, bởi vì hầu hết hiểu biết hiện tại của khoa học về những sự kiện như vậy đều dựa trên nghiên cứu về các vùng mát hơn. Ông nói:
“Chúng ta không có một bức tranh cơ bản về những gì thúc đẩy khí hậu cực đoan ở vùng nhiệt đới.”
Ông nói thêm rằng, nghiên cứu được trình bày tại hội nghị tháng 4 sẽ giúp củng cố việc đưa ra những cảnh báo tốt hơn về các đợt sóng nhiệt cực đoan ở Châu Phi và các nơi khác.
Tại Hoa Kỳ, một nghiên cứu năm 2019 đã dự báo thêm hàng nghìn ca tử vong do nắng nóng ở các thành phố trong nửa sau của thế kỷ này, ngay cả khi tình trạng nóng lên toàn cầu được giới hạn ở 2,7 độ F. Tỷ lệ tử vong thậm chí còn tăng mạnh hơn với mức độ tăng nhiệt cao hơn. Viện Hàn lâm Khoa học Châu Âu (European Academy of Sciences) cũng dự đoán sẽ có thêm 132.000 trường hợp tử vong vào năm 2100 nếu tình trạng tăng nhiệt vượt quá 3,6 độ C.
Tiến sĩ Otto cho biết ở Bắc Mỹ và Châu Âu, nền nhiệt độ cực cao do tình trạng nóng lên toàn cầu là nguyên nhân giết người lớn nhất cho đến nay. Bà nói thêm rằng đó có thể là trường hợp chung cho toàn thế giới, nhưng thật khó để biết vì tử vong do nhiệt vẫn chưa được thống kê chính xác ở các khu vực quốc gia đang phát triển, bao gồm cả ở Châu Phi.
Một phần lý do khiến mối đe dọa của cái nóng cực độ vẫn bị đánh giá thấp là vì những cái chết đã diễn ra chậm và âm thầm. Bà nói:
“Sẽ dễ dàng hơn rất nhiều để đánh giá các tác động từ một cơn bão nhiệt đới. Nó xảy ra nhanh chóng, và bạn có thể đếm số người chết gần như ngay lập tức.”
Tử vong do nhiệt xảy ra với tốc độ chậm hơn nhiều, trong suốt nhiều tuần hoặc vài tháng và thường không được thống kê cho đến cuối năm.
Bà cho biết thêm rằng, các báo cáo trên phương tiện truyền thông về các nguy cơ nắng nóng khắc nghiệt cũng có thể gây hiểu lầm, với việc nền nhiệt độ tăng
“hầu như luôn được trình bày như một thứ gì đó tốt đẹp”.
Nhận định của hành tinh Titanic:
Việc phát thải khí nhà kính cũng như đốn hạ các cánh rừng, đang ngày càng khiến Trái Đất nóng nhanh hơn. Năng lượng từ mặt trời không còn được chuyển hoá thành carbon hữu cơ kịp thời nữa. Các quốc gia ở Châu Phi, Ấn Độ sẽ là những nơi xảy ra nhiều cái chết vì sốc nhiệt nhiều hơn trong giai đoạn sau năm 2021. Trong khi thế giới tư bản, vốn nằm ở các khu vực xa xích đạo, lại chưa hề quan tâm đến việc bảo vệ người dân các quốc gia nhiệt đới đúng cách, nếu điều đó ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của họ.
Điều kiện nhiệt độ nóng và có độ ẩm cực cao sẽ không chỉ dẫn đến các ca tử vong đột ngột mà còn làm phát sinh nhiều chủng vi khuẩn mới. Hãy nhớ rằng, gió tầng nào thì gặp mây tầng đó. Và loài người chưa bao giờ trở nên dễ gặp rủi ro như hiện nay, nếu không có các phương án bảo vệ cần thiết cũng như chậm hành động trước các thảm hoạ môi trường.
Đây không chỉ đơn giản là một thí nghiệm vật lý, mà còn cho chúng ta nhận ra được sự khủng khiếp của hiện tượng khuếch đại lực/năng lượng (amplification) khi có sự tác động của...
Những đám cháy dữ dội đã tàn phá nước Úc tính từ ngày 20/10 năm nay (tức “mùa cháy rừng” ở châu Úc đã đến sớm hơn và do đó sẽ kéo dài hơn so với trước đây). Khoảng 1,7...
Phần chia sẻ ý kiến