Một nghiên cứu gây kinh ngạc dư luận vừa được Viện Hàn lâm Khoa học
Quốc Gia Hoa Kỳ công bố, trong đó tiến hành đánh giá tất cả những dạng
sống trên Trái Đất và cho thấy loài người chỉ chiếm một phần rất nhỏ về
mặt sinh khối, nhưng lại gây ra tác động lớn lao cho hệ sinh thái.
Theo nghiên cứu này, số dân 7,6 tỷ người trên thế giới chỉ chiếm 0,01%
tất cả các sinh vật sống của hành tinh này. Trong khi đó, kể từ buổi
bình minh của nền văn minh nhân loại, loài người là nguyên nhân gây ra
sự biến mất của 83% các loài động vật hoang dã có vú và một nửa số thực
vật trên Trái Đất, nhưng số lượng thú nuôi của con người thì lại tăng
lên nhanh chóng.
Công trình nghiên cứu này chính là sự lượng giá tổng thể đầu tiên về sinh khối của mọi lớp sinh vật sống và lật đổ nhiều giả định đã có từ lâu đời. Thực ra, tuy loài vi khuẩn là dạng sống hoạt động chính yếu – chiếm 13% tổng sinh khối – nhưng thực vật lại phủ bóng lên tất cả mọi loài, chiếm 82% toàn bộ chất liệu sống. Tất cả các sinh vật khác, từ côn trùng, nấm cho đến các loài cá và động vật, chỉ chiếm 5% tổng sinh khối toàn cầu.
Một điều bất ngờ khác chính là sự
sống phong phú nơi các đại dương được trình chiếu trong loạt phim phóng
sự “Blue Planet II” của kênh truyền hinh BBC hóa ra chỉ chiếm 1% tổng
sinh khối. Phần lớn các dạng sống nằm trên đất liền, và phần chủ yếu của
các dạng sống này – chiếm 1/8 tổng sinh khối – lại là các vi khuẩn nằm
sâu bên dưới mặt đất.
Giáo sư Ron Milo thuộc Học viện Khoa học
Weizmann (Israel), người đứng đầu cuộc nghiên cứu trên, chia sẻ: “Tôi đã
bị sốc khi biết rằng cho đến nay, giới khoa học trên thế giới chưa có
một cuộc đánh giá tổng thể và chính thức về tất cả các thành phần khác
nhau cấu thành nên sinh khối. Tôi hy vọng công trình nghiên cứu này sẽ
giúp mọi người có một cái nhìn về vai trò của loài người trong việc gây
ra các tác động lớn đối với Trái Đất.” Ron Milo cho biết giờ đây, ông đã
chọn ăn ít thịt hơn trong khẩu phần của mình vì nhận ra ảnh hưởng khủng
khiếp của gia súc, gia cầm đối với môi trường.
Sự biến đổi do
hoạt động của con người trên hành tinh này đã khiến các nhà khoa học
phải công nhận một kỷ nguyên địa chất mới đang bắt đầu hình thành – Kỷ
Nhân sinh (Anthropocene). Thậm chí một nhà khoa học đã gợi ý rằng đặc
điểm đánh dấu cho sự thay đổi này chính là các bộ xương gà nhà, giờ đây
đang xuất hiện khắp nơi trong các lớp địa chất trên toàn cầu.
Nghiên cứu mới này cũng cho thấy lượng gia cầm trong các trang trại đã
chiếm 70% tổng số sinh khối loài chim trên hành tinh. Số còn lại 30% là
chim hoang dã. Bức tranh toàn cảnh còn khắc nghiệt hơn với động vật có
vú – 60% tổng số loài động vật có vú trên Trái Đất là thú nuôi của con
người với phần lớn bao gồm gia súc và lợn (heo), 36% là con người và chỉ
có 4% là động vật hoang dã.
Milo nói: “Thật đáng kinh ngạc.
Trong các bộ phim về môi trường hoang dã, chúng ta chứng kiến hàng đàn
chim, thuộc rất nhiều loài, đang tung cánh bay hàng loạt, và sau đó, khi
tiến hành phân tích nghiên cứu này, thì lại thấy số lượng gia cầm lớn
hơn rất nhiều.”
Sự tàn phá, hủy hoại môi trường hoang dã để làm
nông nghiệp, thu hoạch gỗ và phát triển kinh tế đã gây ra sự khởi đầu
của cái mà nhiều nhà khoa học đang gọi tên là, cuộc đại tuyệt chủng lần
thứ sáu trong lịch sử 4 tỷ năm của Trái Đất. Khoảng một nửa số động vật
trên Trái Đất đã biến mất trong vòng 50 năm qua.
Khi tiến hành
đối chiếu các đánh giá mới nhất với lượng thời gian trước khi con người
làm nông nghiệp và cuộc cách mạng công nghiệp bắt đầu thì mới thấy được
đầy đủ quy mô của sự suy giảm khổng lồ này. Việc chỉ còn lại 1/6 các
động vật hoang dã có vú, từ chuột cho đến voi, đã làm các nhà khoa học
kinh ngạc. Trong các đại dương, ba thế kỷ săn bắt cá voi đã khiến chỉ
còn lại 1/5 số động vật có vú sống ở biển.
Giáo sư Milo chia sẻ:
“Sự mất cân đối mà chúng ta đang tạo ra trên mặt đất này thật đáng quan
tâm. Khi tôi chơi ráp hình với con gái nhỏ của mình, thường là các miếng
ráp có hình con voi, rồi con hươu cao cổ, rồi đến con tê giác. Nhưng
nếu tôi muốn cho con cái của mình thấy được một thế giới thực tế bên
ngoài, thì đó sẽ là một con bò, rồi đến một con bò và rồi một con gà.”
Mặc dù con người có ưu thế lớn lao như vậy, nhưng nếu xét về mặt sinh
khối, thì chủng loài Homo sapiens còn rất nhỏ bé. Riêng các siêu vi,
cũng như những loài sâu, đã có sinh khối gấp 3 lần con người. Loài cá
gấp 12 lần và loài nấm gấp 200 lần hơn con người.
Nhưng tác động
của chúng ta lên thế giới tự nhiên luôn gia tăng, đặc biệt là trong việc
chọn lựa ăn cái gì. Ông Milo nói: “Các lựa chọn trong bữa ăn của chúng
ta gây hậu quả lớn lao cho sự sống của những loài động vật, thực vật và
sinh vật khác. Tôi hy vọng mọi người sẽ nghĩ đến nghiên cứu này như một
phần quan điểm của họ về cách họ đang tiêu thụ đồ ăn trên thế giới. Tôi
không phải là một người ăn chay, nhưng tôi cảm thấy phải xem xét tác
động môi trường trong quyết định của mình, và điều đó làm cho tôi suy
nghĩ, liệu mình nên chọn ăn thịt bò hay gà hoặc dùng đậu hũ thay thế?”
Các nhà khoa học đã tính toán lượng sinh khối này dựa trên những thông
số từ hàng trăm nghiên cứu, có sử dụng công nghệ hiện đại, ví dụ như cảm
biến vệ tinh từ xa có khả năng rà quét một khu vực rộng lớn, và kỹ
thuật sắp xếp thứ tự chuỗi di truyền để làm sáng tỏ vô số các sinh vật
trong thế giới vi sinh.
Họ bắt đầu công việc bằng cách lượng định
sinh khối của một lớp sinh vật nhất định, sau đó quyết định xem những
môi trường nào mà sự sống ấy có thể cư ngụ được trên toàn thế giới, để
có được con số tổng trên toàn cầu. Họ sử dụng nguyên tố carbon như là
phương pháp đo lường căn bản và khám phá ra rằng tất cả mọi dạng sống
trên hành tinh này chứa đựng tổng cộng một lượng 550 tỷ tấn carbon. Các
nhà nghiên cứu cũng công nhận rằng vẫn còn nhiều điều quan trọng chưa
được lượng định chắc chắn, đặc biệt là với các loài vi khuẩn nằm sâu
dưới mặt đất, nhưng cho biết công trình nghiên cứu này đã cung cấp được
một cái nhìn tổng thể rất hữu ích.
Ts. Paul Falkowski thuộc Đại học Rutgers (Hoa Kỳ) và không thuộc nhóm nghiên cứu trên, đã chia sẻ: “Theo tôi được biết, nghiên cứu này là cuộc kiểm kê tổng quát đầu tiên về sinh khối của mọi loài sinh vật – bao gồm cả siêu vi – trên Trái Đất. Có hai điểm chính yếu được rút ra từ nghiên cứu. Thứ nhất, con người có hiệu suất cực kỳ cao trong việc khai thác nguồn tài nguyên tự nhiên. Loài người đã tiến hành chọn lọc, và trong một số trường hợp là xóa bỏ, các loài động vật hoang dã có vú vì nhu cầu thực phẩm hoặc sở thích, ở hầu như tất cả các lục địa. Thứ hai, sinh khối của các loài thực vật trên mặt đất chiếm ưu thế lớn lao trên phạm vi toàn cầu – và hầu hết lượng sinh khối này được kết tụ dưới chất liệu gỗ.”
Phần chia sẻ ý kiến