THE WATER WILL COME
THE WATER WILL COME là cuốn sách mới nhất của Jeff Goodell – một ký giả nổi tiếng chuyên viết về đề tài năng lượng và môi trường. Cuốn sách ngay lập tức lọt vào: A New York...
Lọc theo mục lục
THE WATER WILL COME là cuốn sách mới nhất của Jeff Goodell – một ký giả nổi tiếng chuyên viết về đề tài năng lượng và môi trường. Cuốn sách ngay lập tức lọt vào: A New York...
Nghịch lý của con người là luôn tìm kiếm những thứ nằm ở nơi khác trong một tương lai xa lạ, mà không bao giờ nhận ra và trân trọng những gì đang ở với mình ngay giây phút hiện...
APEC, WTO, CPTTP, WB, ADP, AIIB… đều cùng một giuộc. Chúng là những cuộc họp và bàn tiệc bày ra để các ông chủ tư bản và nhà nước mafia cùng ngồi lại họp bàn và đánh đổi hệ...
Sau khi phá rừng, chúng ta cố gắng làm thủy điện để có điện bật lên các bóng đèn/máy tính nơi văn phòng/nhà hàng/nhà ở, rồi cố gắng khai thác dầu mỏ để vận hành các công xưởng và...
Rất nhiều bạn trẻ – và ngay cả giới Trung Niên, Già Lão – đều cho rằng cần phải phát triển đất nước bằng mọi giá. Và thế là quốc gia Việt Nam đã quyết định thắp sáng...
Chỉ trong vài thế kỷ, con người đã đốt cháy gần hết số nhiên liệu hóa thạch được Thiên Nhiên tạo ra qua hàng trăm triệu năm. Thật khó mà cho đó là một kiểu bảo tồn môi trường và...
Phá hủy các hệ sinh thái trong tự nhiên, con người đang bắn những phát đạn vào tương lai, và phần lớn sẽ đánh trúng con cái của họ. Vì thế, nhà sử học văn hóa Elias Canetti đã...
Liệu trí thông minh con người chỉ là một công cụ của chọn lọc tự nhiên để giống loài này có thể sống sót và vươn lên phát triển tối ưu? Liệu trí tuệ, lý trí, tư duy, cảm xúc và...
Tù trưởng Red Cloud (Mây Đỏ) – bộ lạc Oglala – là một trong ba đại tù trưởng người da đỏ Châu Mỹ bản địa khởi xướng các cuộc đấu tranh chống lại cuộc xâm lăng của...
THE WATER WILL COME là cuốn sách mới nhất của Jeff Goodell – một ký giả nổi tiếng chuyên viết về đề tài năng lượng và môi trường.
Cuốn sách ngay lập tức lọt vào:
A New York Times Critics’ Top Book of 2017
One of Washington Post’s 50 Notable Works of Nonfiction in 2017
One of Booklist’s Top 10 Science Books of 2017
Trước đó, nhiều tác phẩm khoa học của ông gây được tiếng vang lớn và ảnh hưởng đến ý thức cũng như chính sách của Mỹ và Châu Âu về phát triển năng lượng và bảo vệ môi trường.
Dưới đây là một trích đoạn của THE WATER WILL COME do báo TheGuardian trích đăng. Chúng tôi – Tổ chức Hành tinh Titanic, xin chuyển dịch lại tiếng Việt, một phần cho các bạn Việt Nam thấy rõ viễn cảnh của thế giới trong 100 năm tiếp theo, một phần nhận ra số phận của Việt Nam trong tương lai gần. Xin kính mời bạn đọc:
Nước biển dâng lên và hạ xuống là một trong những nhịp điệu ru trầm từ thời cổ đại của Trái Đất, là âm thanh nền tảng đã được kiến tạo trong hầu như 4 tỷ năm tuổi của hành tinh này. Các nhà khoa học đã nghiên cứu hiện tượng trên từ khá lâu. Thậm chí trong lịch sử gần đây, mực nước biển cũng dao động bất thường, bị tác động bởi đường quỹ đạo nghiêng ngả của Trái Đất làm thay đổi lượng ánh sáng mặt trời chiếu xuống bề mặt hành tinh. Cách đây 120 nghìn năm, trong thời kỳ chuyển tiếp cuối cùng sang kỷ băng hà, khi nền nhiệt Trái Đất gần như tương tự với ngày hôm nay, mực nước biển cao đã hơn từ 6 mét đến hơn 9 mét. Rồi 20 nghìn năm sau đó, trong giai đoạn đỉnh điểm của kỷ băng hà cuối cùng, mực nước biển hạ thấp hơn 12 mét.
Điều khác biệt xảy ra ngày hôm nay chính là con người đang tác động vào nhịp điệu của tự nhiên bằng cách đun nóng hành tinh này và làm tan các dải băng rộng lớn ở Greenland và Nam Cực. Chỉ mới cách đây vài thập niên, hầu hết các nhà khoa học đã tin rằng các dải băng này quá lớn và quá vĩ đại cho nên 7 tỷ người cùng với tất cả các món đồ chơi chạy-bằng-cách-đốt-nhiên-liệu-hóa-thạch có thể gây tác động lớn đến chúng trong một thời gian ngắn ngủi. Giờ thì họ đã nhận ra sự thật rõ ràng hơn.
Trong thế kỷ 20, mực nước trong các đại dương đã dâng lên khoảng 15cm. Nhưng đó là trước khi nhiệt lượng từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch ảnh hưởng lớn đến Greenland và Nam Cực (khoảng một nửa độ dâng của nước biển trong thế kỷ 20 là do sự mở rộng của các đại dương đang ấm dần lên). Ngày nay, biển đang dâng lên với tốc độ hơn gấp đôi so với thế kỷ trước. Và khi nền nhiệt của Trái Đất tăng lên và các dải băng vĩnh cửu bắt đầu cảm nhận thấy điều đó, thì tốc độ dâng của nước biển sẽ dường như rất nhanh chóng.
Một báo cáo trong năm 2017 của Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Hoa Kỳ (National Oceanic and Atmospheric Administration – NOAA), cơ quan hàng đầu nghiên cứu về khí hậu của quốc gia này, cho rằng mực nước biển dâng toàn cầu có thể thay đổi từ khoảng 30cm ở mức thấp nhất đến hơn 250cm vào năm 2100. Và tùy thuộc vào việc chúng ta đun nóng hành tinh này như thế nào, mực nước biển sẽ tiếp tục dâng trong nhiều thế kỷ tiếp sau đó.
Nhưng nếu các bạn sống ở gần bờ biển, điều quan trọng không phải là độ cao của mực nước dâng, mà là tốc độ dâng. Nếu nước dâng chậm, thì đó không phải là vấn đề. Người ta sẽ có thời gian để nâng cao đường xá, nhà cửa và xây đập chắn. Hoặc đơn giản là di cư đi chỗ khác. Tình huống này dường như bất tiện, nhưng vẫn có thể kiểm soát được. Tuy nhiên thật đáng tiếc là chúng ta không dễ đoán được tính tình của Mẹ Thiên Nhiên. Trong quá khứ, biển đã dâng với những nhịp điệu đầy kịch tính, trùng khớp với hiện tượng suy sụp của các dải băng vĩnh cửu. Sau khi kỷ băng hà cuối cùng chấm dứt, có bằng chứng cho thấy nước biển dâng lên khoảng gần 4 mét chỉ trong vòng một thế kỷ. Nếu sự kiện này lại xảy ra lần nữa, thì đó sẽ là thảm họa cho những đô thị ven biển trên toàn thế giới, làm cho hàng trăm triệu người phải di chuyển khỏi vùng duyên hải, nhấn chìm các bất động sản và cơ sở hạ tầng trị giá hàng nghìn tỷ USD.
Cách tốt nhất để cứu rỗi các thành phố ven biển chính là ngưng đốt cháy nhiên liệu hóa thạch (nếu bạn vẫn còn băn khoăn và nghi ngờ mối liên hệ giữa hoạt động của con người với biến đổi khí hậu, thì nên tạm dừng ở đây và đừng đọc tiếp nữa). Nhưng thậm chí nếu cấm sử dụng than đá, khí đốt và dầu mỏ ngay từ ngày mai, chúng ta vẫn sẽ không thể làm nguội hệ thống điều nhiệt của Trái Đất ngay lập tức. Một tỷ lệ đáng kể của khí CO2 đã thải ra hôm nay vẫn còn lưu lại trong bầu khí quyển trong hàng nghìn năm. Điều đó có nghĩa là thậm chí nếu chúng ta cắt giảm khí thải CO2 vào ngày mai, chúng ta vẫn không thể ngắt được hiệu quả tích nhiệt của lượng CO2 đã được thải vào trong bầu khí quyển trước đó. Nhà khoa học David Archer khẳng định: “Ảnh hưởng đến khí hậu của việc thải CO2 vào bầu khí quyển từ nhiên liệu hóa thạch sẽ còn tồn tại lâu hơn cả di tích Stonehenge, lâu hơn cả hộp lưu trữ vượt thời gian, lâu hơn cả chất thải hạt nhân, và rất lâu hơn cả lịch sử của nền văn minh loài người cho đến nay.”
Trong trường hợp của nước biển dâng, hiện tượng phản ứng chậm của hệ thống khí hậu Trái Đất sẽ gây ra nhiều hậu quả lớn lao, phức tạp và lâu dài. Thậm chí nếu chúng ta thay thế mọi chiếc xe SUV trên hành tinh này bằng một tấm ván trượt, và thay thế mọi nhà máy nhiệt điện chạy bằng than đá bằng một nhà máy điện năng lượng mặt trời, và có thể bằng một phép thuật nào đó, ngay lập tức cắt giảm lượng khí thải carbon trên toàn cầu xuống con số O tròn trĩnh vào ngày mai, thì nước biển vẫn không ngừng dâng lên vì nhiệt lượng đã được tích trữ sẵn trong bầu khí quyển và đại dương — ít nhất là cho đến khi cả Trái Đất nguội dần đi và điều này mất hàng thế kỷ.
Tuy nhiên, nếu không chấm dứt bữa tiệc tiêu thụ năng lượng hóa thạch, chúng ta sẽ bước vào thế giới ấm nóng của một nền nhiệt cộng thêm hơn 13 độ C — và khi điều đó xảy ra, mọi lựa chọn đều chấm hết. Chúng ta có thể chứng kiến độ dâng từ 121cm đến 396cm của đại dương ngay vào cuối thế kỷ này. Hậu quả trong lâu dài của thảm họa này còn đáng sợ hơn nữa. Nếu chúng ta đốt hết toàn bộ các trữ lượng than đá, dầu mỏ và khí đốt đã khám phá ra trên hành tinh này, thì nước biển sẽ gần như dâng cao thêm 6 mét trong những thế kỷ tới, nhấn chình hầu như mọi thành phố ven biển quan trọng trên toàn cầu.
Điều khó khăn khi đối mặt với hiện tượng nước biển dâng chính là chúng ta không thể chứng kiến bằng mắt thường chỉ bằng cách ra bãi biển trong một vài tuần lễ. Ngay cả trong các kịch bản xấu nhất, sự thay đổi sẽ chỉ diễn ra với tốc độ trong nhiều năm, nhiều thập kỷ và thế kỷ, không phải tính bằng giây, phút và giờ. Đó chính là mối đe dọa mà về mặt đặc tính di truyền, con người phải đối mặt với. Chúng ta đã tiến hóa để bảo vệ chính mình trước một gã sát nhân cầm dao trong tay hoặc một con thú có răng nanh to bự, nhưng không phải để chúng ta đưa ra được lựa chọn đúng đắn trước các mối đe dọa ít cảm nhận được và tăng dần đều trong một khoảng thời gian dài.
Tôi đã gặp một viên kỹ sư trong khi nghiên cứu viết cuốn sách này, và ông ấy nói đùa rằng với nhiều tiền, bạn có thể thiết kế lối thoát cho bất cứ vấn đề nào. Tôi giả định điều đó là đúng. Nếu có đủ tiền, chúng ta có thể nâng cao đường, xây lại nhà cửa và các công trình ở Miami (Mỹ) lên cao hơn 3 mét, và thành phố biển này sẽ bình yên trong một vài thế kỷ tiếp theo. Nhưng chúng ta không sống trong một thế giới mà nơi đó, tiền bạc thừa mứa, và một sự thật phũ phàng là các thành phố và quốc gia giàu có thể có đủ tiền để xây đập chắn, nâng cấp hệ thống thoát nước, và nâng cao các cơ sở hạ tầng quan trọng.
Các thành phố và quốc gia nghèo thì không. Và thậm chí đối với các nước giàu có, thiệt hại về mặt kinh tế cũng sẽ rất lớn. Một nghiên cứu gần đây ước tính rằng, nếu mực nước biển dâng cao thêm 182cm (gần 2 mét), sẽ có số lượng nhà cửa trị giá khoảng 1 nghìn tỷ USD ở Mỹ bị ngập trong nước, bao gồm tỷ lệ cứ 1 trong 8 căn nhà nằm ở bang Florida sẽ bị nhấn chìm. Nếu không có bất cứ hành động dứt khoát nào, thiệt hại trên toàn cầu do nước biển dâng có thể chạm con số 100 nghìn tỷ USD vào năm 2100.
Nhưng đó không phải chỉ là vấn đề tiền bạc bị đánh mất. Nhưng thứ mất mát tiếp theo sẽ là bãi biển thân yêu của bạn – nơi vợ chồng bạn đã hôn nhau lần đầu tiên; các cánh rừng đước ở Bangladesh – nơi loài hổ Bengal sinh sống; các tổ ấm của loài cá sấu ở Vịnh Florida; Tổng hành dinh của Facebook ở Thung lũng Silicon; Tòa nhà Vương cung thánh đường St. Mark ở Venice; Pháo đài Fort Sumter ở Charleston, bang South Carolina; căn cứ hải quân lớn nhất của Mỹ ở Norfolk, bang Virginia; Trung tâm Không gian Kennedy của NASA; các lăng mộ trên đảo Thần Chết ở Tasmania; các khu nhà ổ chuột ở Jakarta, Indonesia; các quốc đảo lớn tuyệt đẹp như Maldives và Quần đảo Marshall; và ngay cả trong một tương lai không quá xa vời, là dinh thự Mar-a-Lago, chốn nghỉ hè của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump. Trên toàn cầu, khoảng 145 triệu người đang sống ở độ cao 91cm hoặc thấp hơn so với với mực nước biển hiện tại. Khi nước dâng, hàng triệu người trong số này sẽ bị mất chỗ ở, mà rất nhiều người trong số này thuộc các quốc gia nghèo, tạo ra các thế hệ người tị nạn khí hậu, còn khủng khiếp hơn cuộc khủng hoảng tị nạn chính trị của Syria xảy ra hiện nay.
Nhân tố X quyết định ở đây không phải là đặc tính thất thường của khoa học khí hậu, nhưng chính là sự phức tạp của tâm lý con người. Đâu là thời điểm tất cả chúng ta sẽ quyết tâm hành động cắt giảm khí thải CO2 tuyệt đối? Liệu chúng ta có chi ra hàng tỷ USD để xây dựng cơ sở hạ tầng thích nghi chuẩn bị cho các đô thị đối phó với mực nước biển dâng — hay liệu chúng ta sẽ không làm gì cả cho đến khi mọi chuyện trở nên quá trễ? Liệu chúng ta sẽ đón tiếp những người chạy nạn từ các vùng quyên hải và hải đảo bị nhấn chìm và ngập trong nước biển — hay liệu chúng ta sẽ tống họ vào tù?
Không ai có thể biết được cách thức mà nền kinh tế và hệ thống chính trị của loài người sẽ giải quyết các thách thức này. Nhưng có một sự thật đơn giản là: loài người đã biến thành một lực lượng gây ảnh hưởng địa chất trên hành tinh này, với quyền năng tái lập hình dáng của thế giới theo cách mà chúng ta không muốn và không thực sự hiểu được. Mỗi ngày một chút, nước biển đang dâng lên, cuốn trôi các bờ biển, xâm thực các vùng duyên hải, ùa vào nhà cửa, cơ sở và nơi thờ tự.
Khi thế giới của chúng ta bị ngập, điều đó hẳn nhiên gây ra nhiều đau khổ và hủy diệt. Và thảm họa cũng sẽ mang mọi người xích lại gần nhau hơn, khơi nguồn cảm hứng sáng tạo và tình bạn hữu theo cách mà nhiều người chưa hình dung được. Dù thế nào đi nữa, nước cũng sẽ dâng lên. Như Hal Wanless – một nhà địa chất thuộc Đại học Miami, người đã nói với tôi bằng phong cách trầm lắng của Kinh Thánh Cựu Ước khi cả hai người chúng tôi lái xe dọc theo bờ biển: “Nếu không đóng một con thuyền, thì bạn sẽ không thể hiểu được điều gì đang xảy ra ở đây.”
-trích từ cuốn sách “Water Will Come” của Jeff Goddell.
Phần chia sẻ ý kiến