Trong một bài phân tích khí hậu mang tựa đề “Nếu mùa Đông ấm ở Mỹ là ‘một chỉ báo cho hiện tượng nóng lên toàn cầu’, thì xoáy cực (polar vortex) đóng vai trò như thế nào trong chuyện này?”, được đăng trên báo Los Angeles Times:

dựa trên các thông số của NOAA (Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Hoa Kỳ), họ đã có nhiều nhận định đáng chú ý như sau:

1. Xoáy cực chính là yếu tố gây ra những xáo trộn thời tiết ở Bắc Mỹ (quá lạnh, bão tố, lũ lụt, cuồng phong).

2. Xoáy cực có thể đã không còn mạnh như những năm 2017, 2018 khi tạo ra các cơn bão tuyết quái vật nữa, nhưng giờ đây đang bị dao động và kém bền vững.

3. Đó là vì hệ thống các dòng tia bao quanh vùng cực, cận cực, ôn đới và xích đạo đang thay đổi và tác động lên nhau một cách mãnh liệt.

4. Dòng tia vùng cực bao gồm các luồng gió mạnh mẽ, hướng lên tầng cao hơn, xảy ra ở khu vực vĩ độ trung bình, và thổi từ Tây sang Đông trên toàn hành tinh. Khi dòng tia xoay tròn xung quanh bờ của xoáy cực, nó nhốt không khí cực lạnh vào trong khu vực Cực Bắc. Trong bối cảnh này, dòng tia có khuynh hướng duy trì ở khu vực xa hơn so với bình thường về phía Bắc, và do đó cho phép không khí ấm tràn lên từ phía Nam. Đó là điều đã xảy ra trong mùa Đông năm 2019-2020, với nền nhiệt ấm hơn ở khu vực lục địa Hoa Kỳ.

5. Và vì dòng tia vùng Cực rút về phía Bắc, nên hệ thống dòng tia vùng Cận Xích đạo cũng bị tác động theo, và di chuyển lấn tới hơn về phía Bắc. Cả hệ thống các khối gió này đang chuyển lên phía Bắc, là dấu chỉ của một thế giới nóng ấm hơn, nghĩa là sức nóng đang tấn công về phía vùng cực mạnh mẽ hơn, nhanh chóng hơn. Người ta còn cho biết các dòng tia vùng cận xích đạo ở khu vực Đông Nam Á đang ngày càng hoạt động mạnh lên và di chuyển nhanh về phía Bắc – dù rằng hiện tại là thời điểm các khối khí này phải giảm sức mạnh như mọi năm.

6.Việc hệ thống các dòng tia trên toàn cầu dịch chuyển về phía Bắc là biểu hiện của một năm có xảy ra chu kỳ khí hậu El Nino, hay ít nhất là biểu hiện giống như vậy, với nền nhiệt vùng xích đạo tăng cao và khí hậu sẽ xảy ra phức tạp hơn. Băng ở hai cực cũng vì thế mà sẽ tan rã nhanh hơn.

Giữa tháng 2 và tháng 3/2020, đã có một vài công trình khoa học do Đại học California tại San Diego công bố cho thấy việc tan băng ở hai vùng cực của Trái Đất sẽ ảnh hưởng đến khí hậu của vùng nhiệt đới. Xem:

Tác động đó là như thế nào?

– Băng tan ở vùng cực sẽ làm gia tăng khoảng 1/5 lượng nhiệt ở khu vực nhiệt đới.

– Biển băng tan rã ở Nam Cực cộng với Bắc Cực sẽ tạo ra các hình thái gió bất thường trên Thái Bình Dương, mà sẽ triệt tiêu chuyển động hướng lên trên của những khối nước lạnh ở sâu trong lòng đại dương. Điều này sẽ kích hoạt hiện tượng nhiệt độ bề mặt nước biển ấm lên bất thường, đặc biệt là ở khu vực phía Đông đường xích đạo của Thái Bình Dương. Hiện tượng ấm lên này chính là một dấu hiệu rõ ràng dễ nhận ra của mẫu thời tiết El Niño, thường mang mưa to đến cho Bắc Mỹ và Nam Mỹ, cũng như gây hạn hán Australia và các quốc gia ở khu vực Tây Thái Bình Dương.

– Việc nhiệt độ bề mặt biển ấm hơn bình thường cũng sẽ gây ra một lượng mưa nhiều hơn. Giới khoa học cho biết nếu nhiệt độ này tăng 0,5°C ở khu vực xích đạo, thì sẽ làm tăng thêm 0,3mm lượng mưa đổ xuống mỗi ngày ở cùng nơi đó.

– Với các tác động băng tan ở vùng Cực Bắc của Trái Đất, ngay cả bản thân các cơn bão xuất hiện do mẫu thời tiết El Niño cũng sẽ thay đổi đặc tính. Thông thường thì chu kỳ khí hậu El Niños sẽ tạo ra các khối nước ấm ở khu vực phía Đông Thái Bình Dương, ngoài khơi lục địa Nam Mỹ. Nhưng các thông số mới đây cho thấy các dấu hiệu của El Niño lại đang xuất hiện ở khu vực Trung tâm Thái Bình Dương, là do phản ứng trước các luồng gió từ Bắc Cực tiến đến gần khu vực xích đạo. Và do đó, các cơn bão từ khu vực trung tâm xích đạo của Thái Bình Dương, mà sau đó đổ bộ lên bờ Tây nước Mỹ hay bờ Đông Châu Á, sẽ hoàn toàn khác trước, có thể mạnh mẽ hơn với đường đi phức tạp.

Đây là các động thái và phản ứng mới nhất của khí hậu vùng cực có tác động trực tiếp lên khuynh hướng thời tiết ở khu vực xích đạo, trong đó có vùng Tây Thái Bình Dương và Đông Nam Á. Chúng tôi hy vọng những phân tích trên sẽ có ích lợi cho các bạn hiểu được hiểm họa sẽ xảy ra trong mùa mưa bão năm 2020 sắp tới. Mọi sự sẽ rất phức tạp.

Chúng tôi sẽ còn có thêm một bài viết nữa phân tích về sự bất thường này trong thời gian sớm nhất. Mong các bạn để tâm theo dõi vì điều đó sẽ có tác động trực tiếp đến cuộc sống và sinh hoạt ngày thường của mình.