LÊN ĐẠN
Suốt trong những ngày Tết Kỷ Hợi 2019, tôi có thời gian xem đi xem lại những tấm hình, bài viết và đoạn video minh họa trong chuyên đề đặc biệt của Tạp chí TIME bình chọn nhân vật...
Lọc theo mục lục
Suốt trong những ngày Tết Kỷ Hợi 2019, tôi có thời gian xem đi xem lại những tấm hình, bài viết và đoạn video minh họa trong chuyên đề đặc biệt của Tạp chí TIME bình chọn nhân vật...
Hiện tượng Polar Vortex (Xoáy Bắc Cực) bị dao động và để khối khí lạnh thoát xuống phía Nam, đã tiếp tục gây nên các cơn bão tuyết khủng khiếp và mùa đông khắc nghiệt ở Bắc Mỹ,...
Rất nhiều người trong chúng ta đã từng nghe kể những câu chuyện kinh hoàng về nạn làm giả thực phẩm ở Trung Quốc, nhưng vấn đề này còn xảy ra trên phạm vi rộng hơn sự thật của các...
Trước thảm họa, con người cũng đáng thương như con vật. Bạn đã từng chứng kiến những con rùa biển, hải âu… bị dầu dính nhớp nhúa trong vụ tràn dầu từ giàn khoan Deepwater...
Một vài bức hình chụp thảm họa vỡ đập chứa bùn khai khoáng tại Brumadinho, thành phố thuộc bang Minas Gerais (Brazil). Để biết thêm chi tiết, xin đọc ở đây:
Nhờ vệ tinh của Ý và Đức, cùng với giàn radar dùng sóng âm để đo lường vách băng, các nhà khoa học trong một dự án nghiên cứu ở Nam Cực do NASA thực hiện – đã vừa khám phá...
Một con đập chứa bùn đỏ và độc hại ở Brumadinho, thành phố thuộc bang Minas Gerais (Brazil), vừa sụp đổ và chôn sống hơn 150 người dân ngay lập tức. Khi con đập chứa chất thải từ...
Theo một dự báo dài hạn của Met Office – Cơ quan Dự báo Khí tượng của Anh quốc, lần đầu tiên trong lịch sử hiện đại của loài người, từ năm nay cho đến năm 2023, nền khí hậu...
Hiện tượng nóng lên toàn cầu đang làm tan băng ở đảo Greenland và Nam Cực, nhưng đối với hàng triệu người khác trên thế giới, băng tuyết ở gần nhà của họ cũng đang biến mất khi...
Cuối cùng, sau bao nhiêu o ép từ Donald Trump, các nhà khoa học tại NASA (Cơ quan Hàng Không và Vũ Trụ Hoa Kỳ) đã có thể chính thức công bố: NĂM 2018 LÀ NĂM NÓNG NHẤT THỨ TƯ TRONG...
Suốt trong những ngày Tết Kỷ Hợi 2019, tôi có thời gian xem đi xem lại những tấm hình, bài viết và đoạn video minh họa trong chuyên đề đặc biệt của Tạp chí TIME bình chọn nhân vật cho năm 2018.
Và nhận ra rằng, điều mà TIME – tòa soạn báo nổi tiếng về lập trường tự do báo chí và truyền thông không phân biệt lợi ích – muốn công bố không phải là về bất cứ cá nhân riêng lẻ nào, nhưng chính là một CUỘC CHIẾN TRANH VÌ SỰ THẬT đang xảy ra trên toàn cầu, trong đó, SỰ THẬT được bảo vệ bởi những the GUARDIANS, tạm dịch NHỮNG CON NGƯỜI HỘ MỆNH, hay VỊ THẦN HỘ MỆNH.
Thật vậy, trên mặt trận gay go và khốc liệt này khắp từ Đông sang Tây, người ta chứng kiến vai trò của những the GUARDIANS này:
ở Philippines, bà Maria Ressa, 55 tuổi, của kênh truyền thông Rappler, bị chính quyền Rodrigo Duterte kết án 10 tù vì bị cáo buộc tội gian lận thuế, nhưng thực ra, bà ấy cố gắng đưa ra ánh sáng 12.000 vụ giết người bạo lực không qua xét xử trong cuộc chiến chống ma túy.
ở Myanmar, hai thông tín viên Kyaw Soe Oo và Wa Lone của hãng tin Reuters bị bắt giữ, kết án 7 năm tù, vì thực hiện phóng sự điều tra vụ thảm sát cộng đồng người Hồi giáo Rohingya của chính quyền Aung San Suu Kyi.
ở Bangladesh, phóng viên ảnh Shahidul Alam bị cảnh sát bịt miệng và bắt giam hơn 100 ngày vì “đưa tin sai lệch và khiêu khích” nhắm đến Thủ tướng Sheikh Hasina trong vụ dân chúng biểu tình ở Dhaka.
ở Sudan, bà Amal Habani, một nhà báo tự do, bị bắt giữ trong 34 ngày và bị tra tấn bằng roi điện, khi đang truyền tin về các cuộc xuống đường ở Khartoum, chống lại các dự án kinh tế gây hại cho đất nước của nhà cầm quyền.
ở Brazil, nhà báo Patricia Campos Mello bị đe dọa sau khi tường thuật rằng, phe ủng hộ Tổng thống tân cử Jair Bolsonaro – một kẻ phá hoại môi trường và sử dụng chủ nghĩa cực đoan dân túy – đã tài trợ cho một chiến dịch tung tin giả trên WhatsApp.
ở Hong Kong, ông Victor Mallet, biên tập viên của tờ Financial Times bị Trung Quốc trục xuất sau khi mời Andy Chan – một nhà hoạt động dân chủ xã hội độc lập, đến nói chuyện tại câu lạc bộ báo chí của tờ báo này.
ở Việt Nam, blogger Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, một người mẹ có hai con nhỏ, đã bị bắt giam và kết án 10 năm tù chỉ vì cô đã lên tiếng chống lại các chính sách thân Trung Quốc của chính phủ Cộng sản Việt Nam.
ở Mexico, bà Dulcina Parra tường thuật tội ác của các cartel buôn ma túy, cũng như ủng hộ nỗ lực của những người mẹ có con bị giết hoặc bắt cóc bởi các băng nhóm tội phạm này. Năm 2009, chính bà đã bị bắt cóc sau khi điều tra các mối đe dọa những bác sĩ tại một bệnh viện địa phương.
ở Thổ Nhĩ Kỳ, Can Dündar, vị Cựu Tổng biên tập của tờ báo “chống đối chính quyền” Cumhuriyet suýt bị ám sát và phải chịu đi đày ở Berlin, sau khi ông này bị kết án “tiết lộ bí mật nhà nước” vì một bài báo kết án nhà cầm quyền phân phối vũ khí cho các chiến binh Hồi giáo ở Syria.
ở Châu Âu, bốn nhà báo bị ám sát vào cuối năm 2017 vì đã công bố sự thật về những vụ tham nhũng tại Slovakia.
ở Ukraine, phóng viên Arkady Babchenko thuộc tòa soạn Novaya Gazeta bị bắn 3 phát vào đầu vì đã công bố những điều làm phiền lòng Điện Kremlin và cả Chính quyền mới tại Kiev.
cũng ở Thổ Nhĩ Kỳ, Jamal Khashoggi – phóng viên cộng tác của tờ Whashington Post – bị các nhân viên của tòa đại sứ quán Arab Saudi giết chết và cắt ra từng mảnh nhỏ, tiêu hủy không còn tung tích, vì ông này luôn viết bài chỉ trích thói xấu của giới hoàng gia nhà Salman bin Saud.
ở Mỹ, phóng viên của CNN Jim Acosta suýt bị cắt thẻ nhà báo để có quyền tham gia các cuộc họp báo tại Nhà Trắng, sau khi ông này cố chất vấn Donald Trump về vấn đề Nga nhúng tay vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016. Và lần đầu tiên trong lịch sử, các yếu tố đe dọa mạng sống phóng viên đã lan ra ngoài xã hội Mỹ. Phóng viên CNN đã phải thuê nhóm vệ sỹ để tiếp cận các cuộc tập hợp phong trào “yêu thích và ủng hộ” Trump. Mạng lưới tin tức ở Manhattan của họ đã phải sơ tán vì tìm thấy 1 hộp thư có chứa bom được gửi đến – và đó là 1 trong 16 bom thư phân phối cho những nhân vật của công chúng nào đã dám chỉ trích Donald Trump.
Về phần mình, chính vị Tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ còn trả lời trong một buổi phỏng vấn trên Breitbart News Network, trang tin tức trực tuyến cánh hữu được điều hành bởi Steve Bannon – chiến lược gia ủng hộ cuộc tranh cử của Trump, với lời kết án giới truyền thông không hợp quan điểm với ông rằng: “Truyền thông giả mạo chính là một nhóm đảng đối lập. Truyền thông giả mạo là kẻ thù của nhân dân Mỹ.” Tuy nhiên, vị tổng thống này có biết đâu rằng, ông ta đang lập lại cùng một câu nói mà Joseph Stalin của Liên bang Xô Viết đã từng sử dụng vào thập niên 1930 để kết án và thủ tiêu những tiếng nói đối lập và chống lại chính sách cai trị của mình. Donald Trump cũng cố gắng bao che và phớt lờ hành động ám sát tàn bạo của nhà cầm quyền độc tài hoàng gia Arab Saudi đối với phóng viên Jamal Khashoggi, dù ông này đã là một thường trú nhân tại Mỹ và làm việc cho tờ báo nổi tiếng Washington Post. Tất cả chỉ vì thương vụ bán vũ khí giữa Mỹ và quốc gia đồng minh nhiều dầu mỏ tại Trung Đông này.
Tại thời điểm này bắt đầu chuyển tiếp sau 20 năm của thế kỷ 21, sự thật bị đe dọa ở khắp mọi nơi, bị bóp méo dễ dàng bởi ý thức hệ chính trị, bị lũng đoạn bởi bản năng con người, và bị xào nấu để phù hợp hơn với suy nghĩ của đám đông.
Ví dụ như, ở nước Mỹ, năm 1976, chỉ còn có 72% người Mỹ tin vào các kênh tin tức (so với trước năm 1972, chuyện người Mỹ đặt niềm tin vào nền truyền thông nước nhà không phải là một vấn đề khiến viện điều tra ý kiến Gallup International phải để ý tới). Nhưng kể từ khi vụ tai tiếng Watergate xảy ra và cuộc chiến Việt Nam kết thúc, hệ thống truyền thông quốc gia Hoa Kỳ đã bị phân hóa theo những con đường riêng – theo tính đảng phái. Ông Jonathan Ladd, giám đốc của Viện nghiên cứu Mức độ tin tưởng về Thăm dò ý kiến công chúng Mỹ (American Institutional Confidence Poll) thuộc Đại học Georgetown, cho biết:
“Chúng ta đã có một thời kỳ từ thập niên 1970 cho đến năm 2000, lúc mà cả Đảng Dân Chủ và Đảng Cộng Hòa đều trở nên hoài nghi giới báo chí. Rồi trong quá khứ từ 18 đến 20 năm trước, sự phân chia phe phái càng phát triển, với khuynh hướng gia tăng bên phía Đảng Cộng Hòa.”
Thế cho nên nước Mỹ dần bị chia rẽ, bắt đầu với sự rạn nứt nơi nền truyền thông, khi mà giới phóng viên tiếp tục đánh mất khả năng CÔNG BỐ SỰ THẬT và KIỂM CHỨNG SỰ VIỆC ĐỂ NÓ TRỞ THÀNH SỰ THẬT trong một cuộc chiến ngày càng trở nên nảy lửa vì phe phái và ý thức hệ chính trị. Cùng với báo chí, mạng xã hội – một kênh quan trọng khác của truyền thông – cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Vào tháng 3/2018, tờ New York Times và Britain’s Observer công bố một tin chấn động rằng, Facebook đã cho phép một tổ chức nghiên cứu khoa học chính trị có tên là Cambridge Analytica chạm đến và sử dụng thông tin cá nhân của 87 triệu người dùng, và tổ chức này lại được chống lưng bởi một tỷ phú ủng hộ Donald Trump. Một lượng dữ liệu khổng lồ của mạng xã hội đã được dùng để vận động cho cuộc tranh cử của Trump, mà thực ra, người dùng Facebook không hề ý thức được chuyện đó. Tin giả được tung đầy lên mạng một cách khôn khéo và có chiến lược, chi phối hành vi bầu chọn của dân Mỹ. Thông tin trên mạng xã hội hóa ra là có đầy những vấn đề. Facebook, cũng giống như các trang mạng xã hội khác, luôn kiếm tiền bằng cách thu hút người dùng trên nền tảng của mình. Để làm được điều đó, phần mềm của nó — thuật toán (algorithms) quyết định những thứ xuất hiện trên màn hình vi tính của người dùng — thường phải chuyển tải nội dung theo cách khích lệ sự phân cực về mặt chính trị, thương mại hoặc quan điểm và lối sống. Thuật toán ấy có khuynh hướng ủng hộ các thông điệp tiêu cực, phá vỡ mối quan hệ dân sự.
Roger McNamee, một nhà đầu tư giai đoạn đầu cho Facebook, rồi sau đó quay sang chỉ trích mạng xã hội này, đã viết trên tờ Washington Monthly như sau: “Việc chia sẻ nỗi sợ và sự giận dữ thường tạo ra nhiều sự gắn kết với một nội dung, hơn là niềm vui.” Còn BuzzFeed thì công bố một điều đáng suy nghĩ chỉ ngay sau Donald Trump đắc cử, rằng “các câu chuyện đứng hàng top về bầu cử có nội dung bịa đặt thì tạo ra nhiều lượng tương tác và gắn kết trên Facebook hơn so với tổng số tương tác và gắn kết từ các câu chuyện có nội dung tương tự nhưng đàng hoàng và đến từ 19 kênh truyền thông chính thống cộng lại.”
Thế giới truyền thông ngày hôm nay cho thấy một sự thật rằng, chỉ cần có tiền và quyền lực, thì bạn có thể lái dư luận theo định hướng mong muốn. Và điều đó là hợp pháp và hợp lý. Thế cho nên vị thần hộ mệnh Can Dündar mới nói về số phận của mình, như sau:
“Đây là một thế giới của những tên lãnh đạo quyền lực nhưng ghét cay gét đắng nền báo chí tự do và sự thật. Khi khởi sự công việc bảo vệ sự thật, bản thân bạn có thể trở thành chính câu chuyện đó.”
Vâng, một trong những sự thật hiển nhiên và rõ ràng được công bố trên toàn thế giới, chính là những tiếng nói đối lập bảo vệ cho lẽ phải và nhân quyền của kẻ yếu thế đều bị đàn áp, trù dập và tiêu diệt – dù là ở Mỹ, Châu Âu, hay Nga, Trung Quốc, Việt Nam. Giới cầm quyền dùng đủ mọi cách – từ các biện pháp bạo lực như đe dọa, đàn áp, tra tấn, giết chết cho đến những phương pháp “mật ngọt chết ruồi”, khuyến khích chủ nghĩa tiêu dùng và hưởng lạc, lôi kéo sai lạc dư luận và lũng đoạn ý thức về điều đúng đắn. Chính tiền và quyền lực đã xây dựng nên những đế chế truyền thông cao ngất trời, với hy vọng thống trị thế giới tư tưởng của con người. Nhưng cũng như ngọn tháp Babel ngày xưa được dựng lên với mục đích chống lại tiếng nói lương tâm của Thượng Đế, nền truyền thông hiện đại càng phát triển bao nhiêu thì càng kích động cảm xúc bản năng, nâng cao cái tôi kiêu ngạo và rồi xé rách mối quan hệ giữa người với người, khiến thế giới ngày càng đảo điên, chia rẽ và tham lam hơn. Biến đổi khí hậu chỉ là sự phản ánh mặt tối của việc lương tâm con người bị thay đổi ra bên ngoài thế giới tự nhiên và hệ sinh thái. Và kế hoạch đó được thực hiện nhờ quyền lực của sự ác quỷ quyệt và tà quyền tăm tối.
Trước khi chết, nhà báo người Nga Arkady Babchenko có câu nói đanh thép: “Khi bạn đối mặt với cái ác, thế lực ác độc thật sự, bạn không thể chỉ lấy cuốn sổ ra và hỏi nó có bất cứ ý kiến gì không.”
Những the GUARDIANS – VỊ THẦN HỘ MỆNH cho SỰ THẬT không chỉ làm thế. Họ đã biến mình thành nhân chứng cho điều mà họ bảo hộ và gìn giữ, bằng chính lựa chọn đau khổ, cuộc sống thường ngày bị đàn áp, và ngay cả tính mạng bị lấy đi bất cứ lúc nào. Chỉ có như thế, công luận mới lắng nghe họ, và SỰ THẬT, lại một lần nữa được chứng minh bằng máu và nước mắt, sẽ quay trở lại trong ý thức và suy nghĩ của mọi người dân trên toàn cầu. Họ chính là kênh truyền thông chân thực nhất để kể lại mọi góc khuất, mặt tối và điều xấu xa của những thế lực có bề ngoài hùng mạnh, đẹp đẽ, và đầy lý tưởng, nhưng bên trong là dòi bọ và bùn lầy.
Phần chia sẻ ý kiến