HÀNH TINH TITANIC
Ngày 26/9/2018, theDiplomat có bài “Những lời hứa rỗng tuếch của Trung Quốc về Năng lượng Sạch và Xanh dành cho Châu Phi”, trong đó nhấn mạnh rằng, mặc dù luôn lên...
Lọc theo mục lục
Ngày 26/9/2018, theDiplomat có bài “Những lời hứa rỗng tuếch của Trung Quốc về Năng lượng Sạch và Xanh dành cho Châu Phi”, trong đó nhấn mạnh rằng, mặc dù luôn lên...
Siêu bão TRAMI (tên tiếng Việt TRÀ MI) với sức gió đạt Cat.4, nghĩa là khoảng 240km/g trở lên, giật 296km/g, chuẩn bị đổ bộ vào phía Nam đảo Đài Loan, rồi sau đó sẽ tấn công Hong...
Hãng tin AP vừa có bài so sánh “2 cơn siêu bão, Florence và Mangkhut, chỉ khác biệt nhau ở gió và nước”. Thật vậy, khi Mangkhut đang càn quét ở Đông Nam Á với sức gió...
Trước khi tấn công Philippines vào thứ Bảy vừa qua, siêu bão Mangkhut là cơn bão mạnh mẽ nhất từng xảy ra trên toàn cầu trong năm 2018 cho đến giờ phút này, gây mưa to và tốc độ...
JTWC vừa điều chỉnh đường đi mới của Siêu bão Mangkhut, sẽ lên phía Bắc một chút, nghĩa là tâm bão sẽ đi vào thủ phủ Nam Ninh của tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc. Tuy nhiên, hoàn lưu...
Edgar Posadas, người phát ngôn của Văn phòng Bảo vệ Dân sự của Philippines, hối thúc người dân Phi chuẩn bị cho tình huống xấu nhất có thể xảy ra, khi cơn siêu bão được đặt tên...
Siêu bão MANGKHUT với sức gió trên 260km/g (giật 320km/g) đang gây náo loạn bầu trời Đông Nam Á khi cuốn toàn bộ mây và gió về phía nó trên đường tiếp cận khu vực này. Trước khi...
Theo JTWC (Trung tâm Cảnh báo Bão Liên hợp của Hải quân Hoa Kỳ và Không quân Hoa Kỳ), NOAA (Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ), và Cơ quan Khí tượng Nhật Bản...
Chiều nay, trên vùng biển phía Tây Thái Bình Dương, bão Mangkhut đã đạt sức mạnh đầu tiên của một siêu bão Cat.5, với sức gió 259 km/g (giật cấp 314 km/g). Theo dự báo của JTWC...
Lần đầu tiên trong lịch sử loài người, biển băng xưa nhất và có độ dầy nhất ở Bắc Cực (phía Bắc đảo Greenland) đã vỡ tan làm hai lần trong năm nay, phơi ra vùng nước trống bên...
Ngày 26/9/2018, theDiplomat có bài “Những lời hứa rỗng tuếch của Trung Quốc về Năng lượng Sạch và Xanh dành cho Châu Phi”, trong đó nhấn mạnh rằng, mặc dù luôn lên tiếng ủng hộ việc thúc đẩy và phát triển nền năng lượng có thể tái tạo được để bảo vệ khí hậu Trái Đất, người Hoa vẫn cứ bơm nguồn tài chính vào các ngành khai thác than đá, dầu mỏ và khí đốt tại Châu Phi.
Chẳng hạn như, theo một báo cáo của Tổ chức Trao đổi Dầu mỏ Quốc tế (Oil Change International – OCI), từ năm 2014 cho đến tận năm 2017, các ngân hàng quốc doanh của Trung Quốc như Ngân hàng Phát triển Trung Quốc (China Development Bank – CDB), Ngân hàng Xuất – Nhập khẩu Trung Quốc (Export-Import Bank of China – EXIM), và Tập đoàn Xuất khẩu và Bảo hiểm Tín dụng Trung Quốc (China Export and Credit Insurance Corporation) đã đóng góp phần vốn đầu tư tài chính công lớn nhất so với toàn bộ các nhà tài phiệt khác thuộc G20, ở mức bình quân khoảng 5 tỷ USD hàng năm, cho các dự án năng lượng ở Châu Phi. Và gần như 3/4 tổng vốn đầu tư này được rót cho ngành công nghiệp khai thác dầu mỏ và khí đốt. Trung Quốc cũng là bên hỗ trợ tài chính lớn nhất cho năng lượng nhiệt điện từ than đá, giữ mức 13% nguồn vốn tài chính công để hỗ trợ cho các dự án khai thác loại khoáng sản này.
Thực ra, Châu Phi đã có một nền tảng rất tốt cho năng lượng tái tạo, như gió và mặt trời. Năng lượng tái tạo cũng rẻ hơn và là giải pháp bền vững cho vấn đề thiếu năng lượng, khi nó cho phép phân tán mạng lưới khai thác năng lượng đến các vùng nông thôn, trong khi vẫn có thể kết nối với mạng lưới từ trung ương. Điều này đã được công nhận rộng rãi bởi nhiều nhà hoạt động chính sách phát triển quốc tế, như là phương pháp bền vững nhất cho nhiều khu vực ở Châu Phi có thể mở rộng cánh cửa tiếp cận nguồn năng lượng. Nhưng thay vì để các công ty chuyên về năng lượng tái tạo ký hợp đồng và cải tạo hệ thống của Châu Phi, Trung Quốc lại tập trung vào việc khai thác nguồn tài nguyên và năng lượng hóa thạch ở đây.
Sự tập trung này có mối liên quan chặt chẽ với các chính sách quốc nội của Trung Quốc về việc chuyển tiếp nguồn năng lượng. Vì quốc gia này đang cố cắt giảm bớt lượng phát thải khí nhà kính và ô nhiễm môi trường do sức ép từ quốc tế và của người dân trong nước, áp lực đối với các doanh nghiệp nhà nước là phải giữ vững mức tăng trưởng kinh tế trong khi cần hạn chế tối đa ảnh hưởng ngày càng lớn lên môi trường. Chính sách chuyển đổi sang năng lượng xanh ở Trung Quốc đã khiến các tập đoàn năng lượng quốc doanh, trước đây đã quen với việc tập trung vào loại nhiên liệu hóa thạch bẩn như than đá, thì nay bắt đầu được điều chuyển ra nước ngoài để tìm kiếm cơ hội khai thác mới. Năm 2005, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia của Trung Quốc (National Development and Reform Commission – NDRC) đã phát động một lệnh chính sách mới cho cả hai ngân hàng quốc doanh là EXIM và CDB, khẳng định một trong những ưu tiên của họ phải là triển khai các dự án khai thác nguồn tài nguyên ở nước ngoài để bù đắp cho sự thiếu hụt tài nguyên trong nước.
Vào đầu tháng 9/2018, Tổng thống Cyril Ramaphosa của Nam Phi đã ký một thỏa thuận với Bắc Kinh sau Hội nghị Thượng đỉnh Diễn đàn về Hợp tác Trung Quốc – Châu Phi (FOCAC), để xây một nhà máy nhiệt điện chạy bằng than đá có công suất 4.600 Megawatt ở Limpopo. Nhưng nhà máy này không cấp điện cho dân sự. Nó chỉ cấp điện cho các công ty luyện kim của Trung Quốc ở vùng đặc khu kinh tế Musina-Makhado, nơi nhận được nguồn rót vốn của nước này từ đầu năm 2018. Trong khi đó, kế hoạch đầu tư cho nguồn tài nguyên mới dành cho Nam Phi đã được Bộ Năng lượng của quốc gia này thông qua ngay trước thềm Hội nghị FOCAC. Tại thời điểm này, kế hoạch trên không đề cập đến bất cứ khả năng khai thác than đá phụ thêm nào, mà chỉ tập trung vào việc chuyển tiếp năng lượng xanh thôi. Nhà máy nhiệt điện than này dường như chỉ phục vụ cho các lợi ích công nghiệp của Trung Quốc, trong khi lại cho thấy các biểu hiện của sự thiếu minh bạch hoặc thiếu đánh giá ảnh hưởng về mặt xã hội và môi trường đối với các dự án tương tự.
Một vấn đề khác chính là ở các quốc gia đang phát triển, mặc dù họ nhận được khả năng cung ứng năng lượng, nhưng thực ra lại bị đặt vào một vị trí bất lợi trong dài hạn. Một khi con đường phát triển dựa trên carbon đã được chọn, thì lĩnh vực năng lượng của một quốc gia sẽ phụ thuộc rất nhiều vào nhiên liệu hóa thạch và các nhà máy cũng cần phải hoạt động trong nhiều năm để có thể tồn tại được về mặt kinh tế. Ngoài ra, sẽ khó khăn và đắt đỏ hơn cho quốc gia nào muốn chuyển đổi con đường phát triển sang năng lượng xanh và sạch hơn, trong khi họ đã sa lầy quá lâu vào con đường phát triển dựa trên việc đốt cháy carbon. Nếu chúng ta muốn giới hạn nền nhiệt toàn cầu chỉ tăng 2°C theo thỏa thuận trong Hiệp định Paris, trong đó Trung Quốc dường như đã sốt sắng ủng hộ cho giai đoạn đồng thuận quốc tế, thì đặc biệt ngành năng lượng thế giới cần phải thay đổi rất nhiều. Khoảng 3/4 lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính trên toàn cầu bắt nguồn từ việc khai thác nhiên liệu hóa thạch. Từ năm 2012, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) đã nhận thấy rằng, nếu chúng ta muốn giữ nền nhiệt Trái Đất tăng dưới 2°C, thì 4/5 lượng khí thải trong khẩu phần phát thải vào năm 2035 đã nằm ở toàn bộ các nhà máy và hạ tầng cơ sở hiện nay. Và điều đó có nghĩa là, chỉ có thể xây dựng thêm một số nhỏ hạ tầng cơ sở có sử dụng carbon trong tương lai mà thôi.
Trong khi đó, Trung Quốc vẫn tiếp tục xây lên các nhà máy nhiệt điện than ở những nước chưa có ngành công nghiệp khai thác này. Tại Lamu, một hòn đảo của Kenya thuộc Ấn Độ Dương, một dự án năng lượng đa quốc gia được hỗ trợ tài chính bởi ngân hàng chính sách Trung Quốc, sắp sửa tiến hành xây dựng nhà máy nhiệt điện than trị giá 2 tỷ USD để cung cấp nguồn điện năng “giá rẻ và đáng tin cậy”. Liên minh Châu Âu, cùng với các nhóm bảo vệ môi trường ở địa phương và quốc tế, đang chống lại dự án này vì nó mang lại rất ít ý nghĩa về mặt kinh tế hoặc môi trường. Kenya hiện tại không sử dụng bất cứ nguồn than đá nào cho năng lượng, và một nhà máy nhiệt điện than sẽ khóa chặt quốc gia này trong một tương lai chứa đầy carbon. Trong khi đó, Kenya ước muốn trở thành một trung tâm của năng lượng tái tạo, và việc sử dụng than đá sẽ đánh mất khả năng phát triển độc lập của nền kinh tế quốc gia này. Những dự án như thế, trong khi tạo ra hướng tiếp cận cho nguồn năng lượng, lại chỉ gây thêm nhiều vấn đề hơn trong dài hạn so với điều mà chúng có thể giải quyết được.
Tóm lại, Trung Quốc rất khôn khéo trong việc điều tiết nguồn phát thải khí nhà kính của mình. Một mặt, tại Hội nghị Khí hậu Paris năm 2015 của Liên Hiệp Quốc, họ đốc thúc việc cam kết cắt giảm phần khí thải tùy theo lượng phát thải của từng nước công nghiệp, trong đó có Mỹ, Nga, Ấn Độ… Mặt khác, họ tìm cách chia bớt khẩu phần phát thải của mình sang các nước nghèo nhưng sạch sẽ, chưa bị vấy bẩn bởi nhiệt điện than đá, như Việt Nam, Kenya, Nam Phi, Ethiopia… Giới tư bản Trung Quốc muốn trói khả năng công nghiệp của người Mỹ lại bằng một Hiệp định Khí hậu, trong khi chia đều phần phát thải khí nhà kính của mình cho nhiều quốc gia ngây thơ và ngu ngốc khác ở thế giới thứ ba.
Dĩ nhiên, người Mỹ cũng chẳng vừa gì, khi mà quốc gia công nghiệp này – từng có thời kỳ đứng đầu về phát thải khí nhà kính từ năm 1850 đến năm 2008 trước khi san sẻ một phần lượng phát thải cho Trung Quốc. Từ khi giới tư bản Mỹ đổ xô đi đầu tư dây chuyền sản xuất tại Trung Hoa Đại Lục, đất nước Cộng sản Trung Quốc đã quyết định bán mình cho đồng USD, phát triển nền kinh tế theo triết lý “xã hội chủ nghĩa đặc sắc”, và trở thành công xưởng của thế giới. Nay thì lượng phát thải CO2 của Trung Quốc đứng đầu hành tinh này, vì họ chịu trách nhiệm gia công gần như tất cả mọi loại hàng hóa mà thế giới tư bản phương Tây buôn bán và sử dụng. Ít nhất từ năm 2000 cho đến nay, Trung Quốc được giới chủ các hãng sản xuất giày dép, quần áo, điện thoại, máy tính, máy móc gia dụng và nội thất ở phương Tây đánh giá cao, vì khả năng sẵn sàng đón chào người có tiền, dùng “luật rừng” của mình để đàn áp người dân, dễ thông quan hàng hóa và các tiêu chuẩn môi trường, dễ triển khai dự án kinh doanh miễn sao đem lại nguồn lực tài chính cho giới lãnh đạo chóp bu trong Đảng Cộng Sản. Cả môi trường sinh thái và gần 2 tỷ người dân Trung Quốc bị đè ra cưỡng hiếp và bóc lột. Người thì có giá lao động phổ thông rẻ mạt. Môi trường thì bị tiêu diệt và xả thải gây ô nhiễm một cách khủng khiếp. Cái quan trọng là đồng tệ chui vào túi quan Cộng sản, còn đồng USD được chuyển về đầy túi giới tư bản ở Mỹ và Châu Âu.
Thật buồn cười khi trước đây, hàng loạt thương hiệu của Mỹ, Nhật và Tây Âu, như Apple, Dell, HP, Adidas, Nike, Puma, Toshiba, Costco, Walmart, IKEA… đều trưởng thành, lớn mạnh nhờ được sản xuất ở Trung Quốc, nhưng nay, Donald Trump lại nỗ lực kêu gọi rút đi các công xưởng của nhiều thương hiệu này về lại Mỹ, cũng như hô hào các nước khác làm điều tương tự. Lý do chính cho hành động này, là vì người Hoa quá thông minh và khôn khéo, đến nỗi đã học lóm, bắt chước và nhiều khi là ăn cắp công nghệ của các tập đoàn Mỹ, khi mà trình độ sản xuất của họ đã được nâng cao hơn sau 20 năm làm thợ. Người Mỹ sợ người Trung Quốc ăn cắp bí quyết và trí tuệ đẻ ra tiền của họ. Rõ ràng rằng tư bản Mỹ không muốn “thằng thợ” vượt mặt ông chủ. Họ muốn một Trung Quốc mãi mãi cúi đầu và vâng lời để phục vụ gia công cho nền kinh tế hàng hóa toàn cầu.
Tờ New York Times hôm 24/9/2018 có bài nói về việc các doanh nghiệp Mỹ bị đau đầu vì mức thuế khóa của Trump, nhưng họ vẫn chưa thể đành lòng dứt áo ra đi khỏi đất Trung Quốc. Khi mức áp thuế của Mỹ làm cho hàng hóa sản xuất ở thị trường Trung Quốc trở nên mắc mỏ hơn, thì rất nhiều công ty đã tính đến chuyện tìm một nơi khác rẻ hơn để gia công hàng của họ, như Việt Nam, Campuchia, Bangladesh hay Ethiopia. Nhưng từ các vật liệu nhỏ xíu như dây khóa kéo zipper và đinh tán cho áo vest và quần jeans, đến các loại đất hiếm sử dụng trong điện thoại iPhones, Trung Quốc đều có sẵn dây chuyền để sản xuất mọi thành phần chi li này một cách toàn diện và bao quát. Đất nước này cũng đã có sẵn một nguồn nhân công lành nghề được đào tạo để làm việc chăm chỉ nơi công xưởng như những cái máy. Trung Quốc cũng đã đầu tư một hệ thống logistics khổng lồ, bao gồm cả đường xá, phương tiện vận chuyển, đường sắt… để kết nối các nhà máy với cảng biển theo cách nhanh nhất có thể. Trong hơn 3 thập kỷ qua, họ đã xây tổng cộng 4,7 triệu km đường cao tốc để làm chuyện đó. Quốc gia này cũng sở hữu 13 trong số 50 cảng biển lớn nhất thế giới, và 3 trong số đó nằm trong top 5 của toàn cầu.
Piet Holten, một chủ xưởng gia công quần áo, túi xách thể thao và kính mát cho các thương hiệu thời trang như Oakley, phải thốt lên: “Hiện Campuchia đang là Trung Quốc của 25 năm trước đây”, khi ông này di chuyển dây chuyền sản xuất của mình từ Quảng Đông sang Phnom Penh. Để đưa món hàng của mình ra thị trường Mỹ và Châu Âu, ông mất đến 2 tuần lễ, và phải thuê mướn dịch vụ vận chuyển đắt đỏ của DHL.
Thế thì làm sao mà các nước như Việt Nam và Campuchia, có thể cạnh tranh được với các điều kiện ưu đãi như vậy. Chắc chắn sẽ cần nhiều nhân công hơn để được đào tạo bài bản. Nhiều đường xá cần phải được mở ra. Nhiều hệ thống dây chuyền sản xuất phải được trang bị để bao quát tầm sản xuất. Nhiều công ty Mỹ và Châu Âu lại phải bắt đầu từ con số 0 tròn trĩnh.
Nói tóm lại, thì giới tư bản Mỹ, Nhật và Châu Âu lại một lần nữa phải ra đi tìm miền đất mới, nơi họ có được nguồn lao động giá rẻ như bèo, nơi sẽ sẵn lòng bán mình cho những đồng USD ngoại tệ, nơi muốn đánh đổi môi trường trong lành với các công xưởng sản xuất sử dụng nhiệt điện than đầy ô nhiễm và bẩn thỉu, nơi xem ra “ngu hơn” và tỏ ra “vâng lời” hơn so với Trung Quốc. Như lẽ tất nhiên, các thương hiệu lớn như Apple, Dell, Nike… sẽ chẳng bao giờ ngu ngốc quay trở lại nước Mỹ như Donald Trump muốn, vì ở đó, chi phí cho lao động và các tiêu chuẩn công nghiệp để bảo vệ môi trường rất cao và đầy khó khăn. Dân Mỹ thì lại chẳng bao giờ muốn lao động quá sức ở cấp phổ thông, nhưng cứ mong muốn phải hiện thực hóa giấc mơ “Amerikan Dream” của họ – làm ít nhưng được hưởng nhiều, vì họ là dân “da trắng đẳng cấp”. Một định nghĩa cho sự thành công ở Mỹ, chính là bạn cần phải thu được nhiều tiền bằng trí thông minh của mình, và đẩy tất cả các công việc chân tay cho người Mễ, da vàng và da đen, vì bạn chỉ cần có tiền để giải quyết mọi thứ.
Ồ, nói đi nói lại, tất cả chỉ xoay quanh việc loài người đang trao đi, bán lại, chuyển dời cái khẩu phần xả thải khí nhà kính cho nhau, nhưng làm mọi cách để kèn cựa nhau về mức tăng trưởng kinh tế và nỗ lực thu về nguồn lợi nhuận cao nhất. Chẳng ai muốn dừng lại, cắt giảm, bớt đi một chút gì đó vì môi trường sinh thái và ngôi nhà chung ở Trái Đất này.
Ai cũng nghĩ, câu chuyện của “Biến đổi Khí hậu” được tạo ra để lòe bịp và kiềm hãm sự phát triển của nền văn minh con người, vì trên thực tế, nó vẫn chưa gây ra bất cứ hậu quả nào nghiêm trọng cả một cách trực tiếp và dễ nhận biết, trừ một vài cơn sóng nhiệt gây chết hàng trăm người và một vài cơn siêu bão đổ vào các nước nghèo. Mọi người đều rất lạc quan. Đa phần dân số loài người, với bộ não mang đặc điểm sinh học chỉ biết phản ứng với các tác động trực tiếp và có tần số phân biệt rõ ràng, thì họ không nhận thức nổi những lý do gián tiếp cũng có thể đe dọa mạng sống của mình và con cháu một cách nghiêm trọng. Điều đó cũng tương tự như việc đám dân đen Việt Nam, chỉ có thể biết xuống đường biểu tình chống nhà máy thép Formosa khi Tập đoàn này xả thải làm chết hàng chục nghìn tấn cá dọc bờ biển 3 tỉnh miền Trung đất nước này, nhưng rất ủng hộ Donald Trump, khi ông ta hô hào đánh thuế hàng Trung Quốc và chối bỏ biến đổi khí hậu. Họ đâu hiểu rằng đằng sau chính sách của Trump là việc tiếp tục sử dụng than đá như nguồn nhiên liệu chính để cung ứng năng lượng cho nền kinh tế Mỹ và đồng minh, để tiếp tục phát triển bằng mọi giá. Chính những luồng khói CO2 được thải ra từ quốc gia này, và cả Trung Quốc nữa, đã gián tiếp tạo nên các cơn bão và nền khí hậu cực đoan, giết chết hàng trăm nhân mạng mỗi năm nơi mảnh đất hình chữ S tội nghiệp này. Họ cũng đâu hiểu rằng việc Donald Trump gây chiến tranh thương mại với Bắc Kinh là chuyện riêng của hai giới tư bản tài chính với nhau – một bên đỏ và một bên không đỏ. Họ cứ ngây thơ nghĩ rằng nếu Trung Quốc yếu đi, thì Việt Nam sẽ thoát khỏi ảnh hưởng của người hàng xóm bạo ngược này. Họ đặt niềm tin đơn sơ vào tư bản Mỹ, mà đâu hiểu rằng chính bên này mới là nguyên nhân làm cho Bắc Kinh lớn mạnh và hà hiếp họ. Họ đâu biết rằng, lợi ích tiền tệ và tài chính ở trên thế giới này còn lớn hơn cả biên giới, biển đảo và tổ quốc của họ. Bản thân phần lớn những người này cũng có mối dây làm ăn với tư bản và họ chắc chắn ủng hộ thứ mang lại lợi ích cho mình, chứ không phải bản thân quê hương của họ.
Chúng tôi còn nhớ vào khoảng năm 2006 – 2007, khi Ủy ban Liên Chính phủ về Biến đổi Khí hậu của Liên Hiệp Quốc (gọi tắt là IPCC) nhóm họp và cho ra Bản báo cáo Thứ tư về Biến đổi Khí hậu trên toàn cầu, giới khoa học chính thống và chính trị gia thế giới còn giảm nhẹ việc dự đoán mức tăng nhiệt độ của Trái Đất chỉ trong mức từ 0,5°C đến 1°C mà thôi. Họ mặc cả từng độ một trong hiệu ứng nhà kính và nóng lên toàn cầu, chỉ để ngành công nghiệp tư bản tiếp tục được xả thải CO2. Nhưng ngay từ thời điểm đó, chúng tôi đã dự đoán nền nhiệt toàn cầu chắc chắn sẽ tăng +2°C với khuynh hướng ích kỷ và tham vọng tăng trưởng kinh tế không giới hạn. Nay thì giới khoa học thế giới đã chịu công nhận con số +2°C là chắc chắn, còn chúng tôi thì đang tin rằng, thế giới này sẽ phải đối mặt với một mức tăng +3°C hoặc hơn nữa, với tình hình chính trị rất tệ hại ở nước Mỹ và nhiều nơi khác. Chúng tôi cũng muốn lưu ý rằng, một trong những hội nghị thượng đỉnh về Biến đổi Khí hậu là Copenhagen 2009 đã bị tin tặc Nga và Trung Quốc phá hoại và tung tin sai lệch. Chúng tôi còn nhắc nhở mọi người rằng, cho đến bây giờ, sau khi giai đoạn thứ tư về cắt giảm khí thải nhà kính của Nghị định thư Kyoto năm 1997 hết hiệu lực vào năm 2012, chẳng có bất cứ thỏa thuận chung nào được tất cả các quốc gia trên Trái Đất này – trừ Mỹ, Afghanistan và Sudan đã không ký vào Kyoto Protocol trước đó – tiếp tục ký kết và đồng thuận việc cắt giảm khí thải nhà kính để giữ cho Trái Đất không nóng lên. Tất cả chỉ là những cuộc họp vô nghĩa và không đi đến bất cứ quyết định hay cam kết thực tế nào.
Ngay từ năm 2006, chúng tôi đã khuyên nhà cầm quyền Việt Nam nên ưu tiên chính sách cho việc phát triển nguồn năng lượng sạch cùng các ngành công nghiệp nhẹ và dịch vụ sinh thái đi kèm với nó, và cấm hoàn toàn việc đầu tư cho ngành công nghiệp nặng, lấy năng lượng từ nhiệt điện than đá bẩn và thủy điện. Nhưng đôi mắt của giới lãnh đạo chính phủ Đảng Cộng sản Việt Nam lúc ấy bị mù hẳn, đôi tai của họ bị điếc hẳn, khi trông thấy những nguồn vốn đầu tư FDI khổng lồ được chuyển vào Việt Nam ngay sau khi đất nước này mở cửa WTO vào năm 2007. Họ đã nhúng chàm vào ngành công nghiệp nặng, phát triển hàng loạt dự án nhiệt điện bằng than đá được đầu tư bởi chính Trung Quốc, Nhật Bản và một số nước Châu Âu, và rồi bây giờ không rút chân ra được nữa. Lẽ ra, đất nước này đã có một khởi đầu sạch sẽ và rất tốt đẹp, nếu chúng ta gia nhập nền kinh tế toàn cầu bằng năng lượng tái tạo, rút ngắn khoảng cách lịch sử về trình độ phát triển, bằng nguồn năng lượng mới, khi mà các quốc gia công nghiệp khác phải hao tốn và từ bỏ cơ sở hạ tầng và phương pháp sản xuất cũ một cách đau đớn và đầy lãng phí. Nhưng không, Việt Nam như một thực thể quốc gia ngờ nghệch và ngu dốt, đã tiếp bước theo chân đàn anh Trung Quốc để muốn bắt chước xây dựng đất nước dựa trên nguồn lao động giá rẻ và việc hủy hoại môi trường sống. Họ lại còn mạnh miệng rằng nếu cuộc khủng hoảng biến đổi khí hậu xảy ra, Việt Nam sẽ nhận được tiền tài trợ nhân đạo từ các nước phát triển để giúp giảm nhẹ và giải quyết vấn đề thiên tai.
Ồ, chúng tôi đã kinh ngạc vì cách nhìn và lối suy nghĩ đầy tự tin ấy. Vì theo chúng tôi, giống như khi một khu xóm bị bà hỏa viếng thăm, nhà ai cũng sẽ cháy và mỗi nhà đều phải tự lo cho bản thân mình. Sẽ đến lúc hệ sinh thái và cả hành tinh này bị phá hủy, thì quốc gia nào cũng sẽ có việc để phải làm để tự bảo vệ chính bản thân mình. Họ sẽ không đủ sức để giúp đỡ người khác đâu, vì chính ngôi nhà của họ cũng đang bị tàn phá và chứa đầy rủi ro.
Còn nhớ, từ năm 2016, trường Kinh tế London và Đại học Oxford (Anh) đã chiết tính chi li các thiệt hại kinh tế có thể có khi biến đổi khí hậu xảy ra. Số tài sản tài chính của thế giới sẽ mất đi khoảng 2,5 nghìn tỷ USD trong trường hợp Trái Đất tăng +1°C. Trong trường hợp tệ hại nhất, nghĩa là tăng hơn +2°C, con số này sẽ là 24 nghìn tỷ USD, hay 17% số tài sản của thế giới và sẽ phá hủy nền kinh tế toàn cầu. Điều đáng kinh ngạc là các giáo sư của hai trường đại học này đã không tính đến mức thiệt hại của hệ sinh thái và thiên nhiên trên toàn cầu. Họ không tính bao nhiêu cây sẽ bị chết vì nóng và siêu bão, bao nhiêu rạn san hô sẽ bị tiêu diệt vì sốc nhiệt, bao nhiêu chủng loài bị tuyệt chủng… Con người – với bộ não giới hạn và thói quen ích kỷ – chỉ biết lo tính toán cho tài sản và tiền bạc của mình mà thôi.
Nay thì đúng là như vậy. Khuynh hướng phát triển chung hoàn toàn không phải chủ nghĩa toàn cầu hóa 2.0 như đã được ca tụng và rêu rao cách đây 10 năm. Đã có những vụ dứt khoát tách ra khỏi khối liên minh như Brexit của Anh, những ước ao đừng gia nhập khối Asean của cố Thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu, những tuyên bố chối bỏ toàn cầu hóa của Donald Trump. Trong khi đó, anh Tàu ngu ngốc lại muốn đâm đầu vào vị trí “bao dàn tài trợ” trước đây của người Mỹ, khi muốn thực hiện giấc mơ “một vành đai, một con đường”, dù là mang tính vơ vét và bóc lột các nước khác bằng bẫy nợ công và sự quyến rũ của đồng Nhân dân tệ. Đã đến lúc tất cả những quốc gia có thành tích vơ vét và bóc lột trước đây – như Anh, Mỹ, Pháp… đều hiểu rằng nguồn tài nguyên thế giới này sẽ cạn kiệt và hệ sinh thái bị phá hủy như một lẽ tất nhiên của sự gia tăng dân số và lòng tham của con người. Thế cho nên mới có ba khuynh hướng hiện đang diễn ra trên toàn cầu:
1. Châu Âu tỏ ra mỏi mệt và hầu hết người dân ở các nước như Pháp, Áo, Thụy Sĩ, Thụy Điển, Ba Lan, Phần Lan, Na Uy, Đan Mạch, Hà Lan đã chọn một nếp sống nhẹ nhàng, không quá cầu kỳ về mặt tiện nghi, nhưng hướng đến việc chung sống hài hòa với thiên nhiên. Có lẽ họ đã nhận ra điều gì là quan trọng đối với sự sống của mình. Họ tỏ ra thủ cựu hơn trong cách suy nghĩ muốn bảo tồn hành tinh này cho nhiều thế hệ loài người trong tương lai.
2. Gã hung hăng Trung Quốc vẫn muốn phát triển nền kinh tế gia công hàng hóa khổng lồ của mình, kéo theo sau là đám đàn em nghèo nàn và ngốc nghếch ở Đông Nam Á, Châu Phi và Nam Mỹ. Nhóm này sẽ tiếp tục cách suy nghĩ và lối sống của mình, vì họ chưa được nếm mùi giàu có nhờ tiền tệ và đau khổ vì môi trường bị tàn phá. Họ sẽ vẫn bóc lột, vẫn đào bới, vẫn hung hăng như thời trước Đệ nhị Thế chiến.
3. Bắc Mỹ với nước Mỹ hùng mạnh, nhưng đang thực hiện hai chiến lược rất thực tế: (1) tiếp tục cuộc chiến để kiềm hãm đối thủ Trung Quốc về mặt tài chính và Nga về mặt quân sự và (2) quyết định rút về củng cố nội lực, giả vờ chối bỏ cuộc khủng hoảng biến đổi khí hậu, đốt đi tất cả những gì hiện có trong lòng đất (than đá, dầu mỏ…) để tiếp tục cuộc chiến thương mại, nâng cấp công nghệ để tìm một hành tinh mới có sự sống, xóa tan bàn cờ ở Trái Đất và di chuyển đến hành tinh mới này.
Cách đây 1 năm, khi chúng tôi có những bài viết chống lại nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 1 (Bình Thuận) sử dụng công nghệ lò hơi siêu tới hạn đốt than phun của Trung Quốc và dùng than antraxit Việt Nam, cũng như dự án nhà máy nhiệt điện Long An 1 ở Huyện Cần Giuộc và cách Sài Gòn chỉ khoảng 20km đường chim bay, có rất nhiều bạn trẻ đã chửi bới rất gay gắt và thách thức chúng tôi. Với cách suy nghĩ giản đơn, họ nói cần phải chọn đốt nhiệt điện để có năng lượng phát triển nền kinh tế Việt Nam – họ chọn thắp sáng bóng đèn bằng bất cứ giá nào.
Cũng cách đây vài tuần lễ, khi chúng tôi đăng bài viết nói về sự liên quan giữa siêu bão Mangkhut với cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung, cũng đã có rất nhiều bạn trẻ, và cả người có tuổi, tham gia bảo vệ Donald Trump và chửi bới chúng tôi rất nặng nề. Họ cho rằng Mỹ đang cứu Việt Nam khỏi ách đô hộ của Bắc Kinh. Họ tôn sùng Mỹ hết mức, trong khi chửi Trung Quốc nặng lời.
Rõ ràng là cách nghĩ và lối nhìn của người Việt Nam – cả trong nước lẫn ở nước ngoài – đang có vấn đề. Họ không bao giờ biết nghĩ xa hơn điều trước mắt. Tư duy của họ luôn ở phía sau chiến lược của các cường quốc hàng trăm năm, nếu không nói là mãi mãi, vì nếu nền nhiệt khí hậu Trái Đất bị đẩy lên đến +2°C hoặc hơn, Việt Nam và nhiều quốc gia nghèo khác chắc chắn không còn tương lai và cái tên trên bản đồ địa chính trị thế giới.
Có hai điều chúng tôi muốn nói với người dân Việt Nam khi mở ra trang #hanhtinhtitanic này. Một là họ nên tìm mọi cách để di cư ra khỏi Việt Nam, đến Mỹ hoặc các nước phát triển khác. Hoặc hai là họ nên ngay lập tức dùng quyền lực của mình để thay đổi chế độ hiện tại, và cố gắng làm sao thiết lập được một thể chế đừng về phía người dân một cách toàn tâm toàn ý, để cứu vớt dân tộc này càng sớm càng tốt. Nhưng xem ra, phương cách thứ hai là rất khó, vì đa số người dân Việt Nam đã bị tha hóa, không nhận thức rõ tận gốc vấn đề, và rất dễ bị chia rẽ vì nhiều lý do chính trị. Cho dù họ có giải phóng đất nước này ra khỏi ách thống trị độc tài của Đảng Cộng sản, thì cũng sẽ bị rơi vào vòng kiềm tỏa của Trung Quốc, hoặc cạm bẫy của giới tư bản Mỹ. Tất cả những cường quốc này không thực tâm giúp đỡ người Việt Nam, và sẵn sàng làm tất cả chỉ vì lợi ích riêng của họ.
Vậy nên, thật cay đắng khi người Việt Nam sẽ chỉ có thể được cứu khi họ trở thành một phần trong hệ thống kinh tế tài chính của các nước tư bản phát triển. Trong tương lai, sẽ chỉ có người Mỹ gốc Việt, người Pháp gốc Việt, người Canada gốc Việt, người Úc gốc Việt, người Trung Quốc gốc Việt, nhưng chắc chắn sẽ không có người Việt Nam thực sự. Tất cả, cùng với các chủng tộc lai khác, sẽ làm mọi cách để vượt thoát số phận cấp loài nơi một hành tình đang khô héo và tàn tạ vì bị đầu độc và ô nhiễm.
Khi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump nói về cách mà nước Mỹ sẽ rút lại mọi sự giúp đỡ, đòi hỏi công bằng trong thương mại, ưu tiên củng cố hệ thống kinh tế dựa trên nguồn nội lực ở trong nước, xây dựng các bức tường xung quanh nước Mỹ, tăng đầu tư và quốc phòng năm 2018 lên đến 700 tỷ USD, thì chắc hẳn, những người khôn ngoan phải nhận ra điều gì đó rất bất thường. Một nước Mỹ đa đoan, thích tự vệ từ xa, thích nhúng tay vào các vụ việc quốc tế, nay đang co mình lại ở thế phòng thủ, yêu cầu mỗi quốc gia phải tự lo cho bản thân, thì đó là một nước Mỹ rất khác. Đấy là một nước Mỹ đang cảm thấy sợ hãi, đang nhận ra trước tương lai vô vọng của nhân loại, và tìm con đường rút lui cho riêng mình. Ông Trump cũng nói thẳng cho cư dân địa cầu biết rằng nước Mỹ đã không còn thích thú gì với cái gọi là “toàn cầu hóa”, nơi diễn ra các mối liên kết nhập nhằng phức tạp của những hiệp định thương mại đa phương và những lời hứa bảo vệ đồng minh không có lợi cho nước Mỹ, và thậm chí còn kéo nước Mỹ cùng sa lầy nơi Trái Đất khốn khổ này.
Có thể còn đến 100 năm để hành tinh này chứng kiến cuộc đại tuyệt chủng lần thứ sáu xảy ra, nhưng đây là thời điểm mà kim đồng hồ tận thế chỉ còn có 2 phút trước khi đến nửa đêm. Con người chỉ còn lại một ít thời gian – chỉ một lứa thế hệ – để chuẩn bị “hậu sự” cho mình, trước khi nền nhiệt khí hậu Trái Đất tăng +2°C hoặc hơn, kéo theo sự sụp đổ của hệ sinh thái. Do sự cạnh tranh và cuộc đua tìm kiếm quyền lực không thể dừng lại được giữa các cường quốc, loài người chắc chắn đi đến cuối con đường của sự diệt vong và thoái trào nền văn minh. Như con tàu Titanic bị đụng phải tảng băng trôi ở Bắc Đại Tây Dương năm 1912, cả hành tinh này đang có một số phận tương tự. Vụ đắm tàu nổi tiếng này xảy ra là do các nguyên nhân sau: (1) Niềm tin quá mức vào công nghệ đóng tàu, (2) Tất cả các hành khách đều lạc quan và tự tin hướng đến giấc mơ đổi đời, (3) Có quá ít phương án cứu hộ dự phòng cho tai nạn, vì chúng sẽ làm cho khách hàng không yên tâm và cũng không thích hợp với cách khoe khoang về mức độ đáng tin cậy của con tàu, và (4) Quán tính tự phụ và kiêu căng của con tàu, dù nhìn thấy tảng băng nhưng vẫn đâm vào nó. Thế giới hiện nay cũng giống như thế. Gần như mọi người đặt niềm tin và sự say mê vào công nghệ, tin rằng những gì con người chế tạo ra sẽ có thể cứu rỗi linh hồn của họ. Chúng ta tin rằng khả năng của loài người là vô đối, thượng đẳng, và có thể giải quyết tất cả mọi vấn đề nhờ trí thông minh của mình. Và cho dù, nếu không thể cứu được, thì chúng ta sẽ bỏ chạy khỏi Trái Đất.
Trong trường hợp chúng ta phải trốn chạy khỏi Địa Cầu, thì có bao nhiêu phần trăm rủi ro trong việc người Mỹ có thể tìm được một hành tinh mới hỗ trợ sự sống như Trái Đất? Theo phương trình Drake, tỷ lệ ngẫu nhiên để chúng ta là sự sống thông minh duy nhất nơi dải Ngân hà này nằm trong khoảng từ 53% đến 99,6%. Tỷ lệ này có lẽ sẽ thấp hơn, nếu tính trên phạm vi toàn bộ vũ trụ – thì cơ hội để loài người chỉ có một mình, là từ khoảng 39% đến 85%. Thế cho nên, theo NASA, cho đến tháng 3/2018, trong 160 tỷ hành tinh có thể quan sát được nơi dải Ngân hà này, chúng ta đã tìm được 3.708 hành tinh có đặc điểm giống Thái dương hệ (hệ hành tinh quay quanh một sao). Trong số này, chỉ có 53 hành tinh xem ra “khả quan” cho sự sống và 13 trong số đó có thể sống được, nhưng chưa thể qua kiểm nghiệm thực tế. Đó là vì con đường từ Trái Đất đến các hành tinh này, cụ thể là những nơi gần chúng ta nhất như Ross 128 b hoặc Proxima b, sẽ cần đến một đoạn đường dài ít nhất 4,2 năm ánh sáng, nghĩa là 3.97 x 10^13 km – hay gấp 7,2 triệu lần so với quãng đường từ Trái Đất đến Sao Hỏa. Con người sẽ mất trung bình hơn 3,2 triệu năm để đến Ross 128b hoặc Proxima b.
Ồ, thật nực cười khi người ta muốn đốt đi Trái Đất – ngôi nhà hiện tại đang tốt đẹp biết bao cho bản thân con người, nhưng lại cất công phí sức đi tìm một nơi lạ lẫm và chưa biết chính xác nó sẽ ra sao, để mà di cư tới ở. Họ sẽ mất ít nhất 32 nghìn thế hệ để đến được ngôi sao gần nhất có điều kiện sống tạm được. Phải chăng lòng tham lam, ích kỷ, kiêu căng, tự phụ khiến cho con người sử dụng trí thông minh của mình để phải luôn ra đi, trở thành một con vật mang số phận bị lưu đày liên tục và mãi mãi – từ tổ quốc của chính mình sang các đất nước khác trên một hành tinh chung, và từ hành tinh này sang những hành tinh khác trong vũ trụ? Bao nhiêu người sẽ được chạy trốn khi toàn bộ hệ sinh thái Trái Đất sụp đổ? Chắc chắn không phải tất cả số dân gần 8 tỷ người và hơn nữa trong 100 năm sắp tới. Như trên con tàu Titanic, chỉ một số ít người được cứu, và phần lớn họ thuộc đẳng cấp elite. Thống kê cho thấy trong vụ chìm tàu nổi tiếng này, có đến 2/3 tổng số người lên tàu (68%) bị mất mạng. Trong số đó, 39% số nhân mạng thuộc khoang hạng nhất (First Class), 58% thuộc khoang hạng tiêu chuẩn (Standard Class), và 76% thuộc khoang hạng ba (Third Class). Không có nhân mạng trẻ em nào thuộc nhóm hạng nhất. Như vậy, rõ ràng trong một thảm họa lớn và không có lối thoát, tỷ lệ tử vong tăng lên khi người ta bị xếp vào hạng bình dân, cấp thấp và nghèo khổ, dù tất cả – kẻ giàu người nghèo – cùng bước lên boong tàu Titanic để hướng đến cảng New York, nơi hứa hẹn nhiều cơ hội đổi đời cho mọi người. Nhóm thế hệ tương lai của tầng lớp cấp cao cũng sẽ được ưu tiên trong mọi trường hợp.
Rất nhiều người Việt Nam khi đọc bài trên trang Hành Tinh Titanic châm biếm rằng chúng tôi là “tổ lái”, tại sao lại có thể quay ngoắt từ một cơn siêu bão Mangkhut đến cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ, và từ biến đổi khí hậu đến số phận của con tàu Titanic. Chúng có mối liên quan hay bất cứ ý nghĩa nào với nhau đâu? Nay thì hy vọng là họ sẽ hiểu, nếu chịu khó đọc đến những dòng chữ này, qua một bài phân tích rất dài dòng và có hệ thống lý luận khoa học. Để diễn tả một thảm họa cấp hành tinh, thì chúng tôi không thể nào dùng chỉ đôi ba đoạn văn ngắn gọn theo kiểu copywrite, vì bản chất vấn đề rất phức tạp, khó hiểu và không dành cho những đầu óc chỉ chăm chú xem quảng cáo và phim ảnh. Ngày nay, con người ta đã quen với cách trình bày ngắn gọn của truyền thông quảng cáo hàng hóa và sản phẩm. Não bộ của họ không còn khả năng để tìm hiểu chi tiết sự việc một cách có hệ thống. Họ lười biếng và tập thói quen mong được đút cho sẵn những gì đem lại khoái lạc và niềm vui, không cần suy nghĩ gì nhiều. Điều này cũng giống như trước khi RMS Titanic rời cảng Southampton ở Anh, để chiều lòng khách hàng và quảng cáo cho slogan “con tàu không thể chìm, ngay cả Chúa Trời cũng không thể làm nó chìm được”, tập đoàn vận chuyển White Star Line và hãng đóng tàu Harland & Wolff chỉ trang bị 20 thuyền cứu hộ cho tổng số 2,222 hành khách, và số thuyền cứu hộ này chỉ đủ chỗ cho 1,178 người trong trường hợp khẩn cấp. Các hành khách của Titanic hài lòng và yên tâm lên tàu vì chứng kiến trình độ công nghệ, mức độ hào nhoáng, sạch sẽ, vĩ đại và dịch vụ “vì khách hàng là Thượng Đế” của nó. Họ tin vào lời quảng cáo của chủ hãng tàu như một giáo điều. Thế rồi 2/3 trong số họ đã không thể thoát khỏi thảm họa.
Vì vậy, hy vọng rằng ai cũng đã xem bộ phim Titanic (1997) đầy chất lãng mạn và khủng khiếp của James Cameron, chúng tôi mới đặt tên cho trang facebook của mình là Hành tinh Titanic, với mong đợi rằng sức truyền thông của nó dễ làm cho các bạn hiểu được số phận của mình và con cháu, đang phải đối mặt với một thảm họa lớn như thế nào, nếu cả thế giới loài người cứ tiếp tục sống và suy nghĩ đơn giản như hiện nay. Tôn chỉ của chúng tôi, cũng giống như nhà xã hội học Philip Slater, khi ông phán: “The first cure for illusion is despair” (Cách ưu tiên nhất để chữa trị căn bệnh hoang tưởng chính là sự tuyệt vọng). Vâng, con người còn quá nhiều sự hoang tưởng về khả năng, mối quan hệ loài và trí thông minh của họ. Người Mỹ hoang tưởng rằng họ sẽ tìm được một hành tinh mới để cứu rỗi con cháu họ. Người Trung Quốc hoang tưởng về kế hoạch “một vành đai, một con đường” để khai thác và làm giàu. Người Việt Nam hoang tưởng rằng khi Mỹ – Trung đánh nhau, họ sẽ được giải phóng khỏi ách nô lệ Cộng sản. Ôi, cái mà tất cả cần ý thức và nhận ra, chính là họ đang quá tham lam, quá kiêu căng, quá tự phụ so với giới hạn của ngôi nhà Trái Đất mà tất cả đang cùng chung sống. Nếu chỉ một thành viên trong ngôi nhà ấy tỏ ra xấu xa và muốn đặt mình lên trên hết mọi anh em khác, thì giấc mơ sống hạnh phúc và bình an của cả nhà đều tan thành tro bụi. Nay thì gần như tất cả chúng ta đang đều muốn làm giàu, đều muốn hưởng thụ, đều muốn đi du lịch, đều muốn mua sắm, đều muốn được ưu tiên, nhưng lại không thể yêu thương nhau thật lòng, không thể chia sẻ cho nhau mà không tính toán, không thể phục vụ nhau mà không kể công lao. Thế cho nên, định mệnh và số phận của con cháu chúng ta là phải đi lưu đày và bắt người khác phải bị lưu đày. Đó thật là cái án cho “tội tổ tông”, mà có lẽ, nhiều thế hệ loài người nữa mới học thuộc lòng và không còn “tham, sân, si” vì đã nếm đủ mùi cay đắng.
Chúng tôi không bao giờ muốn thuyết phục bạn đâu. Bạn phải tự thuyết phục chính mình mà thôi. (Noam Chomsky)
Phần chia sẻ ý kiến